здра́дзіць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. здра́джу здра́дзім
2-я ас. здра́дзіш здра́дзіце
3-я ас. здра́дзіць здра́дзяць
Прошлы час
м. здра́дзіў здра́дзілі
ж. здра́дзіла
н. здра́дзіла
Загадны лад
2-я ас. здра́дзь здра́дзьце
Дзеепрыслоўе
прош. час здра́дзіўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

здра́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; зак.

1. каму-чаму. Перайсці на бок ворага, прадаць.

З. радзіме.

2. каму-чаму. Парушыць вернасць.

З. сябру.

З. сабе (зрабіць што-н. насуперак сваім перакананням).

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., каму. Перастаць служыць; аслабець (пра сілы, здольнасці, пачуццёвыя ўспрыманні).

Памяць здрадзіла ёй.

Сілы здрадзілі спартсмену.

|| незак. здра́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

здра́дзіць (каму, чаму) сов.

1. измени́ть; преда́ть (кого, что);

з. радзі́ме — измени́ть ро́дине;

з. дру́жбе — измени́ть дру́жбе;

з. ле́пшаму ся́бру — преда́ть лу́чшего дру́га;

2. перен. измени́ть;

шча́сце ~дзіла яму́ — сча́стье измени́ло ему́;

па́мяць ~дзіла ёй — па́мять измени́ла ей

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

здра́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каму-чаму.

1. Перайсці на бок ворага; прадаць (у 2 знач.). Народ цябе, як брата, прыме, Калі Радзіму ты любіў, Калі не здрадзіў ты Радзіме. Буйло. Саша ўзненавідзела свайго брата, калі ёй здалося, што той здрадзіў і прадаўся фашыстам. Кучар.

2. Парушыць вернасць каму‑, чаму‑н. Як лёгка ісці, калі наперадзе крочыць чалавек, якому ты верыш ва ўсім, які ніколі не здрадзіць. Савіцкі. Так упершыню ў той дзень Адам здрадзіў кухару і стаў вучнем барадатага шаўца. Нядзведскі. // Парушыць сямейную вернасць, вернасць у каханні. Я хачу не згубы, Толькі крыху радасці Ды каб тая, любая, Да пары не здрадзіла!.. Лявонны.

3. перан. Перастаць дзейнічаць, праяўляцца, служыць каму‑н. Платон анямеў; ногі здрадзілі, і ён ухапіўся аберуч за край мучной скрыні. Ракітны. // Рэзка змяніцца (пра псіхічны стан чалавека). Спакой здрадзіў жанчыне: яна амаль скочыла да стала, схапіла таямнічы канверт, дрыжачымі рукамі выхапіла з яго, як з агню, пісьмо. Шамякін.

•••

Здрадзіць сабе — зрабіць што‑н. насуперак сваім перакананням.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

здра́джваць, здра́дзіць

1. (прадаць) verráten* vt; Verrát üben [begéhen*] (чаму-н. an D);

2. (парушыць вернасць) úntreu sein [wérden]; die Tréue bréchen*;

здра́джваць сваі́м перакана́нням séinen Überzéugungen úntreu wérden;

здра́джваць прыся́зе éinen Eid bréchen*;

здра́джваць свайму́ сло́ву sein Wort bréchen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

здра́джаны пре́данный; см. здра́дзіць 1

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

измени́ть​II сов. (кому, чему) здра́дзіць;

измени́ть ро́дине здра́дзіць радзі́ме;

измени́ть дру́жбе здра́дзіць дру́жбе;

измени́ть привы́чке змяні́ць (перамяні́ць) звы́чкі;

па́мять ей измени́ла па́мяць ёй здра́дзіла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

здра́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да здрадзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прада́цца, -да́мся, -дасіся, -да́сца; -дадзімся, -дасце́ся, -даду́цца; -да́ўся, -дала́ся, -ло́ся; -да́йся; зак.

Здрадзіць, перайсці на які-н. бок з-за карысці, уласнай выгады.

П. ворагу.

|| незак. прадава́цца, -даю́ся, -дае́шся, -дае́цца; -даёмся, -даяце́ся, -даю́цца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

sprzeniewierzyć się

зак. здрадзіць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)