за́ткала
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
за́ткала |
за́ткалы |
| Р. |
за́ткала |
за́ткал |
| Д. |
за́ткалу |
за́ткалам |
| В. |
за́ткала |
за́ткалы |
| Т. |
за́ткалам |
за́ткаламі |
| М. |
за́ткале |
за́ткалах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
за́ткала, -а, мн. -ы, -кал, н. (разм.).
Тое, чым затыкаюць якія-н. адтуліны (скруткі ануч, пакулля і інш.).
Замест шыбы ў акне тарчала з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
за́ткала, ‑а, н.
Разм. Тое, чым затыкаюць якую‑н. адтуліну; затычка. Побач ляжала Шпурава біклага.., але без заткала. Чыгрынаў. Хата новая, аканіцы фарбаваныя, а замест шыбы — заткала. Рылько. // Уст. Скрутак з ануч, пакулля, якім затыкалі комін, пячную трубу (калі не было яшчэ юшак). Бегучы да дзвярэй, [Мікола] вырваў з коміна заткала і выскачыў на двор. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
За́ткала ’затычка’ (ТСБМ), ’мех з саломаю ці скрутак ануч, якім затыкалі дзірку для дыму ў курнай хаце’ (Янк. II). Укр. дыял. уст. заткало ’тс’ (Грынч., Жэлях.). Ад дзеяслова *заткаць (заткнуць, гл. тыкаць) з суфіксам ‑ла. Параўн. затка, затвералы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
затка́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
затку́ |
затчо́м |
| 2-я ас. |
затчэ́ш |
затчаце́ |
| 3-я ас. |
затчэ́ |
затку́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
затка́ў |
затка́лі |
| ж. |
затка́ла |
| н. |
затка́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
затчы́ |
затчы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
затка́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
knebel
м. заткала, затычка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
За́тка ’корак’ (Сл. паўн.-зах.). Польск. дыял. zatka ’прылада ў ярме’, чэш., славац. zátka, серб.-харв. за̑тка, балг. за́тка ’корак’. Параўн. і за́тык ’шпень’ блізкага ўтварэння, а таксама за́ткала (гл.). Прасл. zatъka — бязафіксны наз. ад дзеясловаў za‑tъk‑nǫ‑ti, za‑tyk‑a‑ti (гл. тыкаць). БЕР, 1, 613.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
затка́ць, ‑тку, ‑тчэш, ‑тчэ; ‑тчом, ‑тчаце; зак., што.
1. Пакрыць тканым узорам. Заткаць настольнік арнаментам. // перан. Заплесці, зацягнуць густой сеткай чаго‑н. Павук заткаў вугал павуцінай. // перан. Пакрыць сабой, схаваць пад сабой. Тонкія белыя воблачкі заткалі сонца і самі наскрозь пачырванелі. Хомчанка. Цягучая цемень ночы заткала месячык у небе. Нікановіч.
2. Паставіўшы кросны, крыху паткаць, праткаць вузкую палоску. Загнаць кросны.
3. у што. Увесці ткучы; уткаць. Заткаць чырвоную нітку ў бераг.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
корак / звычайна ў бочцы: шпунт; затычка, затка, заткала, заткла (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)