за́ла

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. за́ла за́лы
Р. за́лы за́л
Д. за́ле за́лам
В. за́лу за́лы
Т. за́лай
за́лаю		 за́ламі
М. за́ле за́лах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

за́ла, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Вялікае памяшканне для публічных сходаў, для заняткаў чым-н. і іншых мэт.

Актавая з.

Чытальная з.

2. Прасторны парадны пакой для прыёму гасцей.

|| прым. за́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

за́ла ж

1. Saal m -(e)s, Säle, Hálle f -, -n;

глядзе́льная за́ла Zúschauerraum m -(e)s, -räume;

танцава́льная за́ла Tánzsaal m;

а́ктавая за́ла Áula f -, -s і Áulen;

канцэ́ртная за́ла Konzérthalle f Konzértsaal m;

2. разм (пакой у кватэры) Wóhnzimmer n -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

за́ла ж. и зал м. зал м.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

за́л

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. за́л за́лы
Р. за́ла за́лаў
Д. за́лу за́лам
В. за́л за́лы
Т. за́лам за́ламі
М. за́ле за́лах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

за́ла, ‑ы, ж. і зал, ‑а, м.

1. Вялікае памяшканне для мнагалюдных сходаў, якіх‑н. заняткаў і пад. Чытальная зала. Канцэртная зала. Спартыўны зал. // Аб людзях, якія знаходзяцца ў гэтым памяшканні. [Генадзій:] Таленавітае выкананне выклікала бурную рэакцыю ўсяе залы. Крапіва. Зал не мог выгаварыцца і сціхнуць. Яго зачапілі за жывое. Пташнікаў.

2. Прасторны пакой у кватэры, прызначаны для прыёму гасцей, адпачынку. Прасторная і светлая зала была ўбрана чысценька, акуратна на мяшчанскі лад. Колас.

•••

Актавая зала — зала для ўрачыстых пасяджэнняў у навучальных і іншых установах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

За́ла, зал ’вялікі пакой’. Рус. зал, уст. зала, зало, укр. зал, зала, польск. sala, в.-луж. sal, sala, чэш. sál, славац. sála, серб.-харв. са́ла, балг. за̀ла < рус., макед. сала. У Бярынды (1627 г.) і ў ст.-бел. (1582 г.) саля. Зала, зал < рус. < ням. Saal. Саля < польск. < франц. ці іт. < герм. (франк., лангб.) sala ’дом, будова’. Шанскі, 2, З, 42; Фасмер, 2, 76; Біржакава, 362; Булыка, Запазыч., 293; Брукнер, 479.

Зала́ 1 ’попел’, ’луг’, ’брудная вада, што застаецца пасля мыцця бялізны’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. зола́ ’попел’, укр. зола́ ’попел’, ’луг’, польск. zoła ’луг з попелу’, чэш. zola ’тс’, славац. zola ’попел з вапнай (у гарбарскай справе)’, с.-луж. zoła ’луг’, балг. уст. зола̀ ’вада з попелам’. Параўн. літ. žilas ’шэры’, лат. zils ’блакітны’ і іншыя і.-е. словы; гл. зялёны. Зубаты, Studie, 1, I, 124; Траўтман, 365. Прасл. zola < і.-е. *gʼhel‑ і інш. ’светлы, святлець, блішчаць’. Покарны, 1, 430; Фасмер, 2, 103; Брукнер, 656; Шанскі, 2, З, 104. Думка Махэка₂ (718) пра запазыч. з ням. Sole ’салёная вада’ не абгрунтаваная, паколькі слова мае агульнаслав. пашырэнне. Параўнанні са ст.-в.-ням. kolo ’вуглішча’, ст.-інд. jválati ’гарыць’, прапанавання Младэнавым (194), БЕР (1, 652), фанетычна недастаткова абгрунтаваныя, ням. Kohle хутчэй з і.-е. *g(e)u‑l‑o, Покарны, 1, 399; гл. жураць, жуляць. Гл. заліць 2.

Зала́ 2 ’кепскае надвор’е з дажджом і снегам’ (Касп.). Гл. золь 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

за́ла

(ням. Saal)

1) вялікае памяшканне для публічных сходаў і іншых мэт (напр. актавая з., чытальная з.);

2) прасторны пакой у кватэры для прыёму гасцей.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

бі́нга-за́ла

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. бі́нга-за́ла бі́нга-за́лы
Р. бі́нга-за́лы бі́нга-за́л
Д. бі́нга-за́ле бі́нга-за́лам
В. бі́нга-за́лу бі́нга-за́лы
Т. бі́нга-за́лай
бі́нга-за́лаю		 бі́нга-за́ламі
М. бі́нга-за́ле бі́нга-за́лах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

ды́ска-за́ла

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ды́ска-за́ла ды́ска-за́лы
Р. ды́ска-за́лы ды́ска-за́л
Д. ды́ска-за́ле ды́ска-за́лам
В. ды́ска-за́лу ды́ска-за́лы
Т. ды́ска-за́лай
ды́ска-за́лаю		 ды́ска-за́ламі
М. ды́ска-за́ле ды́ска-за́лах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)