Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
жэ́рабя, -я, н.
1. Умоўны знак (дробная рэч, паперка і пад.), што выцягваецца наўгад з шэрагу такіх жа прадметаў пры вызначэнні права на што-н., чарговасці і пад.
Цягнуць ж.
2.перан. Лёс, доля.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жэ́рабяср., прям., перен. жре́бий м.;
◊ ж. кінута — жре́бий бро́шен
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жэ́рабя, ‑я, н.
Умоўны знак (дробная рэч, паперка і пад.), які выцягваецца наўгад з шэрагу падобных прадметаў пры вызначэнні чарговасці, абавязку або права на што‑н. Кінуць жэрабя. Цягнуць жэрабя. □ Але як гэты надзел дастаўся.. [Раману] па жэрабю, то і не было на каго наракаць.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жэ́рабян Los n -es, -e;
цягну́ць жэ́рабя das Los zíehen*;
кі́даць жэ́рабяetw. durch das Los entschéiden*;
◊ жэ́рабя кі́нута die Wahl ist getróffen, die Würfel sind gefállen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Жэ́рабя ’ўмоўны знак пры вызначэнні парадку, чарговасці і да т. п.’ Балг.жрѐбие ’тс’. Параўн. рус.жребий (< ст.-сл.), дыял.же́ребей, же́ребий, укр.же́реб ’тс’, жеребій ’пэўная частка поля’ (Жэлях.), славац.žreb ’жэрабя’, ’латарэйны білет’, славен.žrêb ’жэрабя’, серб.-харв.жре̑б, жри̏јеб, ждре̑б ’тс’, макед.ждре̂б ’тс’. Ст.-слав.жрѣбъ, жрѣбии ’жэрабя’. Ст.-рус.жеребей ’жэрабя, доля, частка; карцечны шрот’. Ст.-прус.girbin ’лік’; параўн. літ.ger̃bti ’шанаваць’ (Параўн. прасл.*čьtǫ ’шаную’ і ’лічу’), ням.kerben ’рабіць зарубкі’, грэч.γράφω ’пішу’. Першапачаткова жэрабя ’кавалак дрэва з зарубкай (надпісам, лікам)’, ці ’адрэзак зямлі’. Бел. форма з суфіксам ‑я (< *‑ę < *‑ent) адлюстроўвае, відаць, невялікі памер гэтага кавалка шляхам аднясення да групы малых істот (і прадметаў). Зыходнае прасл.*žerb‑ < і.-е.*gerbh‑ ’рабіць рысы і г. д.’ Покарны, 1, 392; Фасмер, 47–48; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 297; Скок, 3, 672–673; БЕР, 1, 554; Траўтман, 87; Тапароў, E–H, 242; Хэмп, Этимология, 1981, 37.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жараб’ёўка, -і, ДМ -б’ёўцы, мн. -і, -б’ёвак, ж.
Вызначэнне чаго-н. пры дапамозе жэрабя.
Прайсці жараб’ёўку.
|| прым.жараб’ёвачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жараб’ёўка, ‑і, ДМ ‑б’ёўцы; Рмн. ‑б’ёвак; ж.
Вызначэнне, устанаўленне чаго‑н. пры дапамозе жэрабя. Па жараб’ёўцы Жорыку выпала камандаваць чырвонымі.Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
toss-up[ˈtɒsʌp]n. жараб’ёўка, лёсаванне;
have a toss-up кі́даць жэ́рабя
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
The dice is cast
Жэ́рабя кі́нутае (Вы́бар зро́блены)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)