Жаўткі́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Жаўткі́ |
| Р. |
Жаўтко́ў |
| Д. |
Жаўтка́м |
| В. |
Жаўткі́ |
| Т. |
Жаўтка́мі |
| М. |
Жаўтка́х |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Жаўткі (в., Беластоцкі пав.) 4/471
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Жаўткі (в., Вілейскі р-н) 2/581; 6/585
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Жаўткі́ ’ўнутраныя органы (ныркі, печань, кішэчнік, страўнік)’ (клец., Нар. лекс., 207). Відаць, перанос ад жаўток ’унутраная часціна яйка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жаўто́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
жаўто́к |
жаўткі́ |
| Р. |
жаўтка́ |
жаўтко́ў |
| Д. |
жаўтку́ |
жаўтка́м |
| В. |
жаўто́к |
жаўткі́ |
| Т. |
жаўтко́м |
жаўтка́мі |
| М. |
жаўтку́ |
жаўтка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ukręcać
незак.
1. змешваць, дамешваць, дадаваць;
ukręcać żółtka z cukrem — расціраць жаўткі з цукрам;
2. адкручваць, адрываць;
3. скручваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ВАЛЫНЕ́Ц Андрэй Іванавіч
(19.1.1904, в. Жаўткі Вілейскага р-на Мінскай вобл. — 30.3.1965),
адзін з арганізатараў і кіраўнікоў патрыят. падполля і партыз. руху на тэр. Вілейскай вобл. ў Вял. Айч. вайну. Герой Сав. Саюза (1944). Удзельнік нац.-вызв. руху ў Зах. Беларусі, за што ў 1935—39 зняволены ўладамі Польшчы. З ліп. 1941 адзін з арганізатараў Вілейска-Куранецкага патрыятычнага падполля. Вясной 1942 стварыў і ўзначаліў партыз. групу, якая пераўтворана пазней у атрад, з кастр. 1943 камандзір партыз. брыгады «За Савецкую Беларусь». Пад яго кіраўніцтвам у Куранецкім, Маладзечанскім і Смаргонскім р-нах была створана сетка падп. арг-цый. Пасля вайны на сав. Рабоце.
т. 3, с. 488
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
egg [eg] n. я́йка, яйцо́;
a soft-/hard-boiled egg я́йка ўсмя́тку/ўкруту́ю;
fried eggs яе́чня;
scrambled eggs яе́чня-баўту́шка;
egg yolks/whites яе́чныя жаўткі́/бялкі́
♦
have egg on one’s face infml асканда́ліцца;
put all one’s eggs in one basket кла́сці ўсе я́йкі ў адзі́н ко́шык (перан.)
egg on [ˌegˈɒn] phr. v. падбухто́рваць, падбіва́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
цалкі́, ‑оў; адз. няма.
Абл.
1. Яечня, у якой жаўткі не змешваюцца з бялкамі. Тарэсяй звалась цётка гэта. Яна так ветла сустракала І надта ж добра частавала: Спячэ «цалкоў» на скавародцы, І так, бывала, наясіся, Што хоць на пупіку круціся. Колас. Неўзабаве мы сядзелі за круглым сталом — яна глядзела на мяне сваімі мр[о]йнымі вачамі і карміла: падала яешню з цалкоў, тварог на сподку і шклянку салодкага малака. Чыгрынаў.
2. Цэлая бульба, вараная ў лупінах. Ціт наліў пляменніку кубак першаку і паказаў на закусь, якую тут жа разгарнуў на складзеным у некалькі столак абрусе. То былі хлеб, сала цыбуля, бульбяныя, яшчэ цёплыя, цалкі. Кавалёў.
3. Зерні канапель, якія застаюцца цэлымі нястоўчанымі. Канапляныя цалкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
1. Паводле забабонных уяўленняў — уздзейнічаць чарамі, магічнымі прыёмамі на людзей. Матруна ёй [шаптусе] цягала Адзенне, грошы, сала, — Амаль усё занесла, што было, А тая ўсё шаптала, чаравала. Корбан. // над чым і без дап. Разм. Займацца справай, незразумелай, таямнічай для акаляючых. Так і тупаў [Пракоп] па сваіх сотках ды прышчапляў-перапрышчапляў, чараваў, мудраваў сам-насам. Кавалёў. Саня мясіў цеста, узбіваў яечныя жаўткі, абсмажваў бульбяныя кубікі, чараваў над соусам, гатаваў «фірменны» салат з радыскі. Пінчук.
2. перан.; каго-што. Вабіць, захапляць; прыносіць асалоду. Глядзіш на іх [грыбы] — і сэрцу міла, Як бы з іх сходзіць нейка сіла, Цябе чаруе, захапляе, Па жылах радасць разлівае. Колас. На гары высокай, Воддаль ад прысад, Чаравалі вока І палац і сад. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)