Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жа́ласць, ‑і, ж.
Пачуццё спагады, спачування каму‑, чаму‑н. Жаласць да самога сябе агарнула Пракопа.Колас.Голас, у якім чулася шчырая жаласць і спачуванне, відавочна, належаў пажылой жанчыне.Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жа́ласнік, -а, мн. -і, -аў, м.
Той, хто праяўляе жаласць да каго-, чаго-н.
|| ж.жа́ласніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым.жа́ласніцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зжа́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца; -лься; зак., над кім-чым.
Праявіўшы, адчуўшы жаласць, зрабіць што-н. патрэбнае, прыемнае для каго-, чаго-н., злітавацца.
З. над небаракам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жа́ласнік, ‑а, м.
Той, хто праяўляе жаласць да каго‑, чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жа́ласлівы
1. (схільны да жаласці) mítleidig, mítfühlend, téilnehmend;
2. (які выклікае жаласць) kläglich, jämmerlich
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
жа́ласлівы, ‑ая, ‑ае.
1. Схільны да жаласці, спачування; спагадлівы, чуллівы. [Ліза] засталася такою ж ласкавай і жаласліваю, як і была, але ў вонкавым выглядзе яе адбыліся перамены і зусім нечаканыя.Арабей.
2. Які выклікае жаласць, спачуванне; няшчасны. — Ты не крыўдуеш на мяне, Пеця? — запыталася .. [Люба] і сама здзівілася, да чаго голас яе слабы і жаласлівы.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жаль, жа́ласлівы, жа́ласны, жа́ласць, жа́ліцца, жа́льба і іншыя вытворныя (ТСБМ). Рус.жаль ’шкада’, укр.жаль ’жаль’, польск.żal, чэш.žal, славац.žial, в.-луж.žel, н.-луж.žal, балг., макед.жал ’тс’, серб.-харв.жа̏о ’шкада’, славен.žàl ’шкада, жаль’. Ст.-слав.жаль ’шкада’. Літ.gėlà ’боль; жаль’, ням.Qual ’мука’, арм.keł ’нарыў’. Прасл.*žalь утворана з асновай на *‑ь (< *ĭ) на базе і.-е. кораня *guel‑ ’калоць, боль, мука, смерць’ (Покарны, 1, 470–471) Фасмер, 2, 34–35 (дзе і іншая літ-pa); Скок, 3, 671. Гл. яшчэ жалець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жа́ласны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выклікае жаласць, спачуванне; жаласлівы. [Лена] часта мела даўгі ў касу ўзаемадапамогі і часта пісала жаласныя заявы ў прафсаюз.Лупсякоў.// Поўны суму, журботы. Ветру не было, а дрот бесперапынку гуў прыемным звонам, ціхім, аднатонным і жаласным, як казкі гэтых панурых лясоў і балот Палесся.Колас.
2. Схільны да спачування; спагадлівы, чуллівы. Жаласны чалавек. □ Вочы старой пацяплелі, і ўсе рысы яе твару расплыліся ў жаласную ўсмешку.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)