ду́ля

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ду́ля ду́лі
Р. ду́лі ду́ль
Д. ду́лі ду́лям
В. ду́лю ду́лі
Т. ду́ляй
ду́ляю		 ду́лямі
М. ду́лі ду́лях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ду́ля, -і, мн. -і, дуль, ж.

1. Гатунак летніх груш з вялікімі салодкімі пладамі, а таксама плод гэтага дрэва.

Бабуля частавала нас смачнымі дулямі.

2. Кукіш, фіга (разм., груб.).

Даць, паказаць дулю.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ду́ля

1. сад., обл. ду́ля, -лі ж.;

2. (кукиш) прост. ду́ля, -лі ж., фі́га, -гі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ду́ля ж., обл.

1. (дерево и плод) ду́ля, гру́ша;

2. прост. шутл. ду́ля, шиш м., ку́киш м., фи́га;

◊ даць ду́лю — показа́ть фи́гу;

ду́лю з’е́сці — оста́ться несо́лоно хлеба́вши;

д. з ма́кам — ку́киш с ма́слом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ду́ля, ‑і, ж.

1. Летні сорт ігруш з вялікімі і салодкімі пладамі.

2. Плод гэтай ігрушы. На грушы каля ганку Вісяць цяжкія дулі. Калачынскі.

3. Разм. груб. Кукіш, фіга. [Халуста] паказаў Настулі кулак, а яна яму дулю, і гутарка на гэтым кончылася. Чарнышэвіч.

•••

Даць (паднесці, паказаць) дулю гл. даць.

Дулю з’есці гл. з’есці.

Дулю табе (яму, ім і пад.) пад нос — лаянкавы выраз для катэгарычнага аднаўлення або нязгоды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ду́ля ж

1. (груша) Sómmerbirne f -, -n;

спе́лыя ду́лі réife Sómmerbirnen;

2. разм груб (фіга) Féige f -, -n;

паказа́ць ду́лю каму-н j-m éine lánge Náse dréhen; j-n leer áusgehen lássen*;

◊ ду́лю з’е́сці nichts bekommen*; mit léeren Händen dástehen*, leer áusgehen*;

паказа́ць ду́лю ў кішэ́ні die Faust in der Tásche bállen (каму-н auf A)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

дуля

Том: 9, старонка: 100.

img/09/09-100_0611_Дуля.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

ду́ля

(польск. dula)

летні сорт груш з вялікімі салодкімі пладамі, а таксама плод гэтай грушы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Ду́ля ’груша дуля’, ’дуля’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сцяшк.). Рус. ду́ля ’груша’, укр. ду́ля ’груша’. З польск. dula, gdula, а гэта з лац. cydonea (< грэч.). Гл. Фасмер, 1, 552; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 207–208.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ду́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.

Тое, што і дуля (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)