Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дуга́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
дуга́ |
ду́гі
дугі́ |
| Р. |
дугі́ |
ду́г |
| Д. |
дузе́ |
ду́гам |
| В. |
дугу́ |
ду́гі
дугі́ |
| Т. |
дуго́й
дуго́ю |
ду́гамі |
| М. |
дузе́ |
ду́гах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
электрадуга́, ‑і, ДМ ‑дузе, ж.
Від электрычнага разраду паміж двух электродаў, які мае форму дугі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радыя́н, ‑а, м.
Вугал, які адпавядае дузе, даўжыня якой роўна яе радыусу; выкарыстоўваецца як адзінка вымярэння вуглоў.
[Ад лац. radius — прамень.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́дуга, ‑і, ДМ ‑дузе, ж.
Спец. Верхняя дапаможная дэкарацыя з паласы тканіны, якая закрывае ад гледачоў механізм верхняй часткі тэатральнай сцэны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Пашта́р, пошта́р ’званец летні, Rhinantus L. aestivalis (Zing)’, ’званок на дузе’ (ТС). Да пошта (гл.). Краска названа паводле падабенства формы кветкі да званочка, прымацаванага на дугах вупражы паштовых карэт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ра́дуга, ‑і, ДМ ‑дузе, ж.
Тое, што і вясёлка. Над возерам перакінула сваё каляровае каромысла радуга, але вясёлы, бліскучы грыбны дожджык усё яшчэ ішоў. В. Вольскі. Стала радуга, як арка, У блакіце. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дуга́, -і́, ДМ дузе́, мн. ду́гі і (з ліч. 2, 3, 4) дугі́, дуг, ж.
1. Частка конскай вупражы з сагнутага тонкага ствала дрэва, якая змацоўвае аглоблі з хамутом.
З дугі аглоблі не зробіш.
2. Частка акружнасці або што-н. іншае, што мае форму крывой выгнутай лініі.
Апісаць цыркулем дугу.
Цячэнне ракі ўтварыла дугу.
Бровы дугой.
Спіна дугой.
3. Токапрыёмнік на трамвайных вагонах (разм.).
Іскрыла трамвайная д.
○
Электрычная (вольтава) дуга — магутны электрычны разрад у газе¹ ў выглядзе яркага плазменнага шнура.
◊
Сагнуць у дугу — прымусіць быць пакорлівым.
|| памянш. ду́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж. (да 1 і 2 знач.).
|| прым. дугавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
БРУЙ Фёдар Піліпавіч
(2.10.1907, в. Іванскія Агароднікі Слуцкага р-на Мінскай вобл. — 17.1.1982),
Герой Сав. Саюза (1943). Скончыў вышэйшыя афіцэрскія курсы «Выстрал» (1942). У Чырв. Арміі з 1929. З вер. 1942 на Варонежскім, 1-м Укр. франтах. Удзельнік баёў на Курскай дузе. Камандзір батальёна маёр Бруй вызначыўся пры вызваленні Украіны: 25—28.9.1943 батальён пад яго камандаваннем на падыходзе да Кіева вызваліў некалькі нас. пунктаў, фарсіраваў Дняпро, на плацдарме адбіў 10 контратак ворага. Да 1955 у Сав. Арміі.
т. 3, с. 265
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРХІ́ПЕНКА Фёдар Фёдаравіч
(н. 30.10.1921, в. Аўсімавічы Бабруйскага р-на),
Герой Сав. Саюза (1945). Скончыў Адэскую ваен. школу пілотаў (1939), Ваен.-паветр. акадэмію (1951), Маскоўскі інж.-эканам. ін-т (1967). У Вял. Айч. вайну з чэрв. 1941 на Паўд.-Зах., Зах., Бранскім, Сталінградскім, Варонежскім, 2-м і 1-м Укр. франтах, лётчык-знішчальнік. Удзельнік баёў пад Сталінградам, на Курскай дузе, вызвалення Украіны, Малдовы, Польшчы, Прагі, штурму Берліна. Зрабіў 467 баявых вылетаў, правёў 102 паветр. баі, збіў 44 варожыя самалёты. Да 1959 у Сав. Арміі.
т. 1, с. 526
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)