Дзесяці́ны

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Дзесяці́ны
Р. Дзесяці́н
Дзесяці́наў
Д. Дзесяці́нам
В. Дзесяці́ны
Т. Дзесяці́намі
М. Дзесяці́нах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Дзесяціны (пас.) 4/197

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

дзесяці́на

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. дзесяці́на дзесяці́ны
Р. дзесяці́ны дзесяці́н
Д. дзесяці́не дзесяці́нам
В. дзесяці́ну дзесяці́ны
Т. дзесяці́най
дзесяці́наю		 дзесяці́намі
М. дзесяці́не дзесяці́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

паўдзесяці́ны, ж.

Уст. Былая мера зямлі, роўная палавіне дзесяціны. Усёй зямлі ў .. [Дразда] было толькі паўдзесяціны. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шаве́цтва, ‑а, н.

Рамяство, занятак шаўца. Бацька — бадыль дымаўскі. Зямлі сваёй нават і дзесяціны поўнай не было. Шавецтвам займаўся. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пераці́ны ’памінкі’ (ветк., Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, звязана з укр. ператні ’перапынак’ ці змененае з мэтай табуізацыі дзесяціны ’памінкі на дзевяты дзень пасля смерці’ (< прасл. devątina).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разру́б, ‑а, м.

Тое, што і водруб. [Бандарэнка:] — Бацька мой, калі на разрубы зямлю бралі, захацеў .. большы хутар. Далі яму аж дзве дзесяціны надбаўкі, за тое, што ён палез у балота. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нікуды́шны, ‑ая, ‑ае.

Разм. Нікуды не варты; дрэнны. Нікудышны гаспадар. □ Надвор’е сапраўды было нікудышнае. Сіняўскі. Старая Дар’я пакінула маладому Ігнату ў спадчыну дзве дзесяціны нікудышнай зямлі ды хацінку ў два акенцы. Шашкоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чацвярта́к, ‑вертака, м.

1. Уст. Сярэбраная манета вартасцю ў чвэрць рубля; дваццаць пяць капеек.

2. Надзел, кавалак зямлі, роўны прыблізна 1,5 дзесяціны. Ды і што было рабіць дома на жвірыстым чацвертаку? Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паразбіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Разабраць усё, многае або ўсіх, многіх. Усю ж .. [Арыніну] маёмасць: хібарку-хату, хлявец і чатыры дзесяціны зямлі сваякі паразбіралі. Колас. К вясне гэтыя два забудоў[шчы]кі паразбіралі хаты і пасцягвалі бярвенне к дарозе. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)