дед в разн. знач. дзед, род. дзе́да м.;
◊
де́ды и пра́деды дзяды́ і пра́дзеды.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дед-моро́з (игрушка) дзед-маро́з, род. дзе́да-маро́за м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рожде́ственский каля́дны;
рожде́ственский дед каля́дны дзед;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзед I м.
1. (старый человек) стари́к, дед, де́душка;
2. (отец матери или отца) дед, де́душка;
3. разг. (обращение к старику) дед, де́душка;
◊ Дзед Маро́з — Дед Моро́з;
сле́дам за дзе́дам — сле́дом за де́дом; по приме́ру ста́рших;
дзяды́ і пра́дзеды — деды́ и пра́деды
дзед II м., уст. (подставка для горящей лучины) свете́ц, свети́льник, поставе́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
барада́ты
1. борода́тый;
б. дзед — борода́тый дед;
2. в знач. сущ. борода́ч м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Дзед ’дзед’. Рус. дед, укр. дід, польск. dziad, чэш. děd, серб.-харв. дје̏д, балг. дя́до, ст.-слав. дѣдъ. Прасл. *dědъ — форма з рэдуплікацыяй (якая назіраецца і ў словах *baba, *tata), але з пэўнымі асаблівасцямі (экспрэсіўнасць утварэння). Фасмер, 1, 494; Трубачоў, Эт. сл., 4, 227–228. Параўн. ст.-грэч. τήθη ’бабуля’ (< і.-е. *dhēdhā).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Cum feriunt unum, non unum fulmina terrent
Маланкі, якія трапляюць у аднаго, палохаюць многіх.
Молнии, поражающие одного, пугают многих.
бел. Чужая бяда вучыць. Авечку стрыгуць, а баран дрыжыць.
рус. Чужая беда учит. Кошку бьют, а невестке наветки дают. Бил дед жабу, грозясь на бабу.
фр. On frappe sur le sac pour que l’âne le sente (Бьют по мешку, чтобы это почувствовал осёл).
англ. Learn wisdom by the follies of others (Учить мудрости на ошибках других).
нем. Man schlägt den Sack und meint den Esel (Бьют по мешку, а думают ‒ по ослу).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Fabrum caedere cum ferias fullonem
Трапіць у каваля, наносячы удары валяльшчыку.
Попасть в кузнеца, ударяя валяльщика.
бел. Кошку б’юць, а нявестцы знак даюць. Не па каню, дык па аглоблі. Вераб’і з’елі крупы, а сініца трапіла ў сіло. Біў па кані, а папала па аглоблі. Кравец саграшыў, а шаўца пакаралі. Бывае, што б’юць Фаму за Яроміну віну.
рус. Кошку бьют, а невестке наветки дают. Бил дед жабу, грозясь на бабу.
фр. Battre le chien devant le lion (Бить собаку ~ назидание льву).
англ. Who cannot beat the horse, let him beat the saddle (Кому не удается побить коня, пусть бьёт седло).
нем. Man schlägt den Sack und meint den Esel (Бьют мешок и думают, что осёл).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Invenit patella operculum
Знайшла сабе каструля накрыўку.
Нашла себе кастрюля крышку.
бел. Па Юрку і шапка. Які конь, такое і сядло. Які Сава, такая і слава.
рус. По Сеньке и шапка. По горшку и покрышка. Каков Пахом, такова и шапка на нём. Каков дед, таков и обед. Како во лето, таково и сено. По деньгам и молебен, по покойнику концы. По шерсти и собаке кличка. По погудке и пляска. По бабе и брага, по боярыне и говядина. Каково лукошко, такова ему и покрышка.
фр. Trouver couvercle à la marmite (Найти крышку к кастрюле). Les deux font la paire (Двое составляют пару).
англ. Birds of a feather (Птицы одинаковых перьев).
нем. Topf und Deckel (Горшок и крышка; т. е. одно и то же).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Cucurrit quispiam, ne pluvia madesceret, et in foveam praefocatus est
Спяшаўся, каб не вымакнуць пад дажджом, а трапіў у яму.
Спешил, чтобы не вымокнуть под дождём, а угодил в яму.
бел. Ад бяды ўцёк, ды ў гора трапіў.
рус. От беды бежал, да в яму попал. От дождя да под капель. От горя бежал, да в беду попал. От волка ушёл, да на медведя напал. Искал дед маму, да и попал в яму. Хотел отворотить от пня, да наехал на колоду.
фр. Se jeter à l’eau de peur de la pluie (Броситься в воду, опасаясь дождя). Tomber de la poêle en braise (Упасть со сковородки на раскалённые угли).
англ. Out of the frying-pan into the fire (Из сковороды в огонь).
нем. Aus dem Staub in die Mühle kommen (Из пыли в мельницу). Aus dem Rauche ins Feuer (Из дыма в огонь).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)