дасалі́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. дасалю́ дасо́лім
2-я ас. дасо́ліш дасо́ліце
3-я ас. дасо́ліць дасо́ляць
Прошлы час
м. дасалі́ў дасалі́лі
ж. дасалі́ла
н. дасалі́ла
Загадны лад
2-я ас. дасалі́ дасалі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час дасалі́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дасалі́ць сов. досоли́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дасалі́ць, ‑салю, ‑соліш, ‑соліць; заг. дасалі; зак., што.

Скончыць саленне чаго‑н., засаліць усё да канца. Дасаліць грыбы. // Пасаліць дадаткова. Дасаліць суп.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дасалі́ць, дасо́льваць náchsalzen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

досоли́ть сов. дасалі́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дасо́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да дасаліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дасо́лены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад дасаліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

dosolić

зак. дасаліць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

przygadać

przygada|ć

зак. разм.

1. komu дасаліць каму; з’едліва сказаць; пад’ялдыкнуць каго;

a to mu ~ł! — ну ён і дасаліў яму!;

2. kogo разм. завязаць знаёмства з кім; падчапіць каго;

~ł sobie towarzyszkę — ён падчапіў сабе сяброўку

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Студзі́ць ‘рабіць халодным, астужаць’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Шат., Варл., Сл. ПЗБ, Бяльк.), ‘ліхаманіць’ (Байк. і Некр.), ‘халадзіць, марозіць’ (баран., Сл. ПЗБ), студзі́цца ‘астуджвацца, ахалоджвацца’ (ТСБМ, Бяльк.), студзёны ‘халодны’ (Бяльк.), студзёна ‘холадна’ (Бяльк., Мат. Маг.). Параўн. укр. студи́ти, рус. студи́ть, польск. studzić, в.-луж. studzić, н.-луж. stuźiś, чэш. studiti ‘студзіць’, славац. studiť, серб.-харв. сту́дити, сту́дјети ‘быць халодным’, славен. stúditi ‘адносіцца з агідай’, балг. студя, макед. студи ‘астуджаць; халадаць’. Прасл. *studiti ‘рабіць халодным, астужваць’. Шустар-Шэўц (1369–1370), Бязлай (3, 337) дзеяслоў лічаць вытворным ад прасл. *studъ, *studa ‘холад’, параўн. укр. дыял. сту́да ‘холад’, студ ‘сорам’, рус. дыял. сту́да, студь ‘холад’, студ ‘сорам, знявага’, польск. ostuda ‘прастуда’, чэш., славац. stud ‘сорам’, серб.-харв. сту̑д ‘холад’, славен. stȗd ‘агіднасць’, балг., макед. студ ‘холад, мароз’, ст.-слав. стоудъ ‘сорам, ганьба’. Борысь (585) выводзіць з *stydnǫti (гл. стыць) з чаргаваннем галосных у корані ŭ/ou/y/u. Параўноўваецца з ст.-інд. tudáti, tundatē ‘штурхае, коле, джаліць’, tōdas ‘той, хто дасаліць’, tōdas ‘укол’, лац. tundō, tutudā, tū(n)sum, tundere ‘біць, калаціць, удараць’, гоц. stautan ‘штурхаць’ і інш., гл. Бернекер, IF, 10, 154. Славянскую дзеяслоўную аснову *stud‑ узводзяць да і.-е. *stou‑, *stū‑ ‘стаяць’ і звязваюць з стыгнуць (гл.) і роднаснымі (Младэнаў, 614; Бязлай, там жа) аналагічна да і.-е. nomen actionis *stou̯do‑s. Параўн. стыд. Гл. яшчэ з аглядам літ-ры Фасмер, 3, 786–787; а таксама Махэк₂, 589–590; ЕСУМ, 5, 456–457.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)