дакаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.

1. Коцячыся, дасягнуць якога-н. месца.

Клубок дакаціўся да парога.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Данесціся, пачуцца (пра гукі грому, гармат і пад.).

Здалёку дакаціўся грукат гармат.

3. перан. Апусціцца (у 2 знач.), дайсці да непрыемнасцей (разм.).

Д. да злачынства.

|| незак. дако́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дакаці́цца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. дакачу́ся дако́цімся
2-я ас. дако́цішся дако́ціцеся
3-я ас. дако́ціцца дако́цяцца
Прошлы час
м. дакаці́ўся дакаці́ліся
ж. дакаці́лася
н. дакаці́лася
Загадны лад
2-я ас. дакаці́ся дакаці́цеся
Дзеепрыслоўе
прош. час дакаці́ўшыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дакаці́цца сов., прям., перен. докати́ться;

мяч ~ці́ўся да ры́сы — мяч докати́лся до черты́;

ба́чыш, да чаго́ ты дакаці́ўся — ви́дишь, до чего́ ты докати́лся;

здалёку ~ці́ўся гру́кат гарма́т — издалека́ докати́лся гро́хот ору́дий

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дакаці́цца, ‑качуся, ‑коцішся, ‑коціцца; заг. дакаціся; зак.

1. Коцячыся, дасягнуць якога‑н. месца. Клубок дакаціўся да стала. Мяч дакаціўся да варот. □ Тралейбус .. дакаціўся да сцяны і стукнуўся ў яе. Арабей.

2. перан. Пашыраючыся, распаўсюдзіцца да якога‑н. месца (пра з’явы, пачуцці і пад.). Андрэй адчуў, як па спіне яго пабеглі мурашкі, холад скаваў цела і дакаціўся да сэрца. Чарнышэвіч. Хваля аблаў і пагромаў дакацілася да мястэчка. Брыль. // Данесціся, дайсці да слыху (пра гукі). Заставалася скласці апошні стог сена, як раптам аднекуль дакаціўся раскат грому. Сіняўскі. Зноў дакаціліся да Ігнася зыкі музыкі. Чорны.

3. перан. Разм. Апусціцца, дайсці да якога‑н. ганебнага стану. Уся гісторыя з Дывінцом выглядала падазронай і дзіўнай. Каб такі хлопец дакаціўся да п’янства і сварак! Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дакаці́цца

1. (hín)róllen vi (s) (да чаго-н. bis zu D);

2. (распаўсюдзіцца) erréichen vt, sich verbréiten;

3. перан., разм. (morálisch) herúnterkommen* vi (s); tief sínken* [gesúnken sein];

◊

глядзі́це, да чаго́ ён дакаці́ўся! na, séhen Sie, wie tief er gesúnken ist!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

докати́ться прям., перен. дакаці́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дако́чвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да дакаціцца.

2. Зал. да дакочваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

dotoczyć się

зак. дакаціцца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

дако́чвацца несов.

1. прям., перен. дока́тываться; см. дакаці́цца;

2. страд. дока́тываться; см. дако́чваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хі́тры, ‑ая, ‑ае.

1. Вынаходлівы, умелы, дасціпны. — Ну і хітры ж мужык ты, Васіль Захаравіч. На тры аршыны пад сабою бачыш, — сказаў Розаў. Грахоўскі. Бульбу, хоць і скараспелку, капаць яшчэ ранавата было. Таму яе хітрыя гаспадыні нейкі час не капаюць, а «падкопваюць», гэта значыць выбіраюць пад карчамі большую, а малую пакідаюць, прысыпаючы зямлёю. Якімовіч. // Які дзейнічае скрытна, не яўна. Аленка бачыла Сцёпку. Стаяла ў хаце каля акна і бачыла, як Сцёпка прайшоў па вуліцы. Падумайце, якая хітрая! Стаілася каля акна і за Сцёпкам цікуе, а сама не паказваецца. Колас. / Пра жывёл, птушак. Часам я можа б і сам адважыўся пакінуць Паўла і павесці сваю кабылу ў гурт, але гэтаму перашкаджала тое, што мая стракатая была жывёлінай натурыстай і вельмі хітрай. Кулакоўскі. // Які выражае хітрасць. [Маці:] Па вачах пазнаю, вачэй не пераменіш. Вунь якія яны.. Калючыя ды хітрыя. Крапіва. [Камендант:] — А гаспадарыць хто? — Мы, — адказала настаўніца з хітрай усмешкай. Маўр. Голас [Сарокі] быў ліслівы, прытоена хітры. Мележ.

2. Разм. Які для дасягнення чаго‑н. ідзе не прамым, падманным шляхам. Хітры бандзюга, ён [Смілга] не хацеў ні паміраць, ні здавацца.. Ён не быў нават паранены, але ляжаў як нежывы. Ён думаў, што цяпер на яго ніхто не будзе звяртаць увагі, і пакуль ішла перастрэлка, яму ўдалося дакаціцца да ўсходцаў. Чарнышэвіч.

3. Разм. Зроблены з вялікім умельствам, выдумкай, сакрэтам. Выбірае замок для дзвярэй чалавек, Выбірае замок, ды такі, каб — навек! Самы моцны з усіх, самы хітры замок, Каб ключы падабраць аніхто ўжо не змог! Гілевіч. Пад хітрай цацкаю нахмурыў бровы, Каб здагадацца: што там за нутро? Гаўрусёў. А летам гасцінцы дзед носіць з лесу — то шапку суніц, то хітры кошык з бяросты. Лынькоў. // Які патрабуе асаблівай праніклівасці, кемлівасці. Не хітрая, урэшце, справа Адолець атам урана. Куляшоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)