гі́рка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
гі́рка |
гі́ркі |
| Р. |
гі́ркі |
гі́рак |
| Д. |
гі́рцы |
гі́ркам |
| В. |
гі́рку |
гі́ркі |
| Т. |
гі́ркай
гі́ркаю |
гі́ркамі |
| М. |
гі́рцы |
гі́рках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
гі́рка ж., уменьш. ги́рька
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гі́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Памянш. да гіра; маленькая гіра. Вымяраецца глыбіня часцей за ўсё пры дапамозе спецыяльнай гіркі — глыб[іня]мера. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГІ́РКА,
фігурная арх. дэталь з цэглы або каменю найчасцей у выглядзе перакуленай пірамідкі. Шырока выкарыстоўвалася ў рус. архітэктуры 16—17 ст. у дэкоры брам, ганкаў, аконных праёмаў. Падвешвалася на схаваным у муроўцы жал. стрыжні і служыла апорай для дэкар. арачак, звычайна размешчаных пад адной вял. аркай.
т. 5, с. 262
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Гі́рка (гы́рка) ’ніжняя шырокая частка збанка’ (Шатал.), ґі́рка ’збанок з адбітым горлам’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. укр. ги́рявий ’нізка астрыжаны’, ’сапсаваны, дрэнны’ (Грынч.), ги́рявий го́рщик ’збанок з адбітай верхняй часткай’. Паходжанне ўсх.-слав. *гыря няяснае (гл. Фасмер, і, 408; Рудніцкі, 619; там агляд розных версій). Прынамсі, адносна значэнняў ’нізка астрыжаны і да т. п.’ і ’збанок з адбітай верхняй часткай’ можна меркаваць, семантыка ’збанок з адбітай верхняй часткай’ (→ ’ніжняя шырокая частка збанка’) выводзіцца з ’нізка астрыжаны’. Тут нейкая метафара, назва па падобнасці. Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 7, 222.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разнове́сок м. гі́рка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
залатніко́вы 1, ‑ая, ‑ае.
Уст. Масаю ў адзін залатнік 1. Залатніковая гірка.
залатніко́вы 2, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да залатніка 2. Залатніковая каробка. Залатніковы параразмеркавальнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разнове́с собир., м., мн. нет, торг. гі́ры, род. гір, ед. гі́ра, -ры ж.; гі́ркі, -рак, ед. гі́рка, -кі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гі́чка ’ніжняя шырокая частка збанка’ (Шатал.). Па сваіх семантычных сувязях гэта лексема вельмі нагадвае слова гі́рка ’тс’ (гл.). Гі́чка, як і ўкр. ги́чка, звязана з гіч ’сцяблы, лісце і да т. п.’ (гл.). Ва ўкр. мове ги́чка азначае ’качан кукурузы без зерня; верхняя частка завязанага мяшка вышэй перавязі; валасы’ (гэта апошняе значэнне ўжываецца ў іранічным сэнсе). Для нас важнае тое, што як у слова гі́рка (гл.), так і ў слова гі́чка (укр. ги́чка) у семантычным полі сустракаецца значэнне ’валасы, стрыжка’, якое можа суадносіцца (метафарызацыя!) з ’часткай збанка’. Для слова гічка мы, праўда, чакалі б хутчэй значэння ’верхняя частка збанка’. Але параўн. яшчэ бел. дыял. гі́чка ’істужка, тасьма; верх завязанага напоўненага мяшка (вышэй завязкі)’ (Сл. паўн.-зах.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)