Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
града́, -ы́, мн. гра́ды і (з ліч. 2, 3, 4) грады́, град, ж.
1. Вузкая паласа зямлі, ускапаная на агародзе ці ў кветніку.
Пасадзіць граду буракоў.
2. Рад невялікіх гор, узгоркаў.
Горная г.
3. Мноства аднастайных прадметаў, размешчаных у адзін рад.
|| памянш.гра́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж. (да 1 знач.).
|| прым.гра́дкавы, -ая, -ае (да 1 знач.) ігра́давы, -ая, -ае (да 2 знач.).
Градкавыя культуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
града́ж., в разн. знач. гряда́;
г. агурко́ў — гряда́ огурцо́в;
г. ле́су — гряда́ ле́са;
го́рная г. — го́рная гряда́;
г. хмар — гряда́ облако́в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
града́, ‑ы́; мн. гра́ды (зліч.2,3,4 грады́), град; ж.
1. Палоска зямлі, спецыяльна прыгатаваная для вырошчвання агародніны, кветак. Рабіць грады. Града агуркоў. Палоць грады. Паліваць грады. □ Зелянее многа град. Тут — цыбуля, памідоры, Морква, рэпа і салат.Муравейка.У агароднай брыгадзе высаджвалі з парнікоў на грады расаду капусты.Бялевіч.
2. Ланцуг невысокіх гор, узгоркаў. Сонца было ўжо зусім нізка над градою узгоркаў.Брыль.Граду раскалоўшы клінам, Пераліваецца водамі Ля скал Енісей.Калачынскі.
3. Мноства аднастайных прадметаў, размешчаных у адзін рад. Града камення загароджвала шлях вадзе, і разгневаны паток дыбіўся, лез на каменне.Шамякін.// Паласа лесу. [Пархвен] мінуў доўгую граду хмызу, перайшоў упоперак шашу і як бы ўпаў у вільгаць логу.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГРАДА́ ў геамарфалогіі, агульная назва невысокіх, выцягнутых узвышшаў рознага памеру і паходжання. У ледавіковых абласцях (Бел. Паазер’е) утварыліся марэнныя грады (марэны) з нагрувашчванняў ледавіковых адкладаў і озавыя (озы). У абласцях пашырэння пясчаных адкладаў (Бел. Палессе, Каракумы, узбярэжжа Балтыйскага м.) узніклі пясчаныя грады ветравога паходжання (дзюны, барханы). У выніку размыву нахіленых у адзін бок пластоў горных парод рознай цвёрдасці ўтварыліся куэставыя грады (куэсты).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
града
Том: 7, старонка: 128.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
Града́ ’града (у розных знач.)’ (БРС, Шат., Касп.). З прасл.*gręda. Параўн. рус.гряда́, укр.гряда́, польск.grzęda, чэш.hřada, балг.греда́ і г. д. Прасл.*gręda (значэнні: ’бэлька, перакладзіна, мураваная сцяна, градка, мель, востраў, узвышша і да т. п.’). Роднасным лічацца літ.grindà ’дошка для падлогі і да т. п.’, лац.grunda ’дах, страха, дахавыя кроквы’, ст.-ісл.grind ’рама і г. д.’ Корань *gręd‑ мае аблаўтную форму *grǫd‑, якая прадстаўлена ў бел.груд ’узгорак, груда’, гру́да ’глыба, кавалак, камяк’, рус.гру́да, укр.гру́да́, чэш.hruda, hrud, польск.gruda, grąd і г. д. Агляд гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 120–122, 146–148 (з літ-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
града́ж, гра́дкаж Beet n -(e)s, -e;
рабі́ць грады Béete máchen;
града́ ўзго́ркаў Hügelkette f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
града́
1. Вузкая паласа ці квадрат узаранай зямлі на агародзе, акружаны аімаль на глыбіню плуга разорамі, а на нізкім месцы канаўкамі (БРС). Тое ж гра́да (Жытк., Шчуч.).
2. Узвышша, прадаўгаваты ўзгорак сярод балота, паміж ручаёў, на лузе, які ніколі не заліваецца вадой (Глуск.Янк. II, Жытк., Лёзн., Маг.Лемц. Айк., Пух., Палессе Талст., Стол., Тур.).
3. Роўнае месца на лузе (Стол.).
4. Пясчаная каса на полі, у лесе (Жытк.).
□ ур. Града́ (высокая сенажаць сярод балота) каля в. Пруды Стаўбц., вул.Града́ ў в. Беражцы Жытк.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
