Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
гарэ́хм., см. арэ́х
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гарэ́х ’арэх’ (БРС, Касп., Сцяшк., Сл. паўн.-зах.). Гл. арэ́х2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
coco
[ˈkoʊkoʊ]1.
n.
1) како́савая па́льма
2) како́савы гарэ́х
2.
adj.
како́савы
cocoa butter — како́савы але́й
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
арэх; гарэх, лузанец (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Арэ́х1, орі́х, горі́х ’выпадкова не ўзараны ўчастак зямлі’ (Выг. дыс., 6) з огрэх ’тс’, у выніку выпадзення г.
Арэ́х2, гарэ́х. Рус.орех, укр.горіх, оріх, польск.orzech, чэш.ořech, славац.orech, с.-луж.worjech, палаб.vrex, славен.ôreh, серб.-харв.о̀рак, мак.орев, балг.орех (значэнне ў асноўным супадае з беларускім, апрача сербскахарвацкага, македонскага, балгарскага, дзе гэта слова абазначае толькі ’грэцкі арэх — Juglans’); ц.-слав.ст.-рус.орѣхъ (Сразн.). Параўн. літ.ríešas, ríešutas (з памянш. ‑ut‑), лат.riẽksts ’тс’, ст.-пруск.buccareisis ’Buchecker’; праводзяць паралелі таксама з грэч.ἄρυα, алб.ar̄e ’арэх’ (гл. Фасмер, 3, 151–152; Фрэнкель, 731, і літаратуру, якая там прыводзіцца), прычым часта імкнуцца тлумачыць яго як не і.-е. вандроўнае слова (Махэк₂, 418). Малаверагодна тлумачэнне Ільінскага ад дзеяслова rěšiti (ИОРЯС, 20, 4, 153), Голуб-Копечны (257) суадносяць слова арэх з балта-слав.*rēks‑ ’лупіць’ (?) — прасл.*o‑rěši‑ti (?). Ці не трэба звязаць арэх, літ.ríešas, з літ.ríešas сустаў (рукі, нагі)’, якое звязваецца з і.-е.*u̯reikʼǒ‑ тое, што верціцца’ (Фрэнкель, 731).