гармо́нія
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
гармо́нія |
| Р. |
гармо́ніі |
| Д. |
гармо́ніі |
| В. |
гармо́нію |
| Т. |
гармо́ніяй
гармо́ніяю |
| М. |
гармо́ніі |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
ГАРМО́НІІ ІНТАРЭ́САЎ ТЭО́РЫЯ,
эканамічная канцэпцыя, якая трактавала капіталізм як адзіны магчымы стан грамадства. Узнікла ў сярэдзіне 19 ст.; найб. вядомыя прадстаўнікі: Ф.Бастыя (Францыя), Г.Ч.Кэры (ЗША). У сваіх творах развівалі ідэі аб капіталізме як адзіным магчымым натуральным стане грамадства. Ідэю эканам. гармоніі Бастыя пашырыў і на вытв-сць, і на размеркавальныя адносіны грамадства; лічыў, што гармонію можа парушыць толькі ўмяшанне дзяржавы ў эканам. адносіны людзей. Кэры абгрунтоўваў існаванне «самай поўнай гармоніі ўсіх рэальных інтарэсаў» розных слаёў грамадства, сцвярджаў, што рабочыя атрымліваюць поўны прадукт сваёй працы, а прыбытак ствараецца капіталам, які ён атаясамліваў са сродкамі вытв-сці. Паслядоўнікі гэтай тэорыі — Г.Джордж (ЗША), Я.Дзюрынг (Германія), М.Х.Бунге (Расія) і інш.
т. 5, с. 64
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гарманізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., што (спец.).
Пабудаваць (будаваць) акорды згодна з правіламі гармоніі.
Г. народную песню.
|| наз. гарманіза́цыя, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гармані́чны, -ая, -ае.
1. гл. гармонія.
2. Мілагучны, стройны.
Гарманічныя гукі.
3. Поўны гармоніі (у 1 знач.), стройнасці.
Гарманічныя рухі.
Гарманічныя фарбы.
|| наз. гармані́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
негармані́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць негарманічнага; адсутнасць гармоніі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
негармані́чны, ‑ая, ‑ае.
Які пазбаўлены гармоніі; несуразмерны. Негарманічная мелодыя. Негарманічнае развіццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нірва́на, -ы, ж.
1. Паводле вучэння будыстаў: стан глыбокага спакою і поўнай унутранай гармоніі, які дасягаецца адмаўленнем ад усіх жыццёвых клопатаў і імкненняў.
2. перан. Стан спакою, сузірання і асалоды.
Апусціцца ў нірвану.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дысгармо́нія, -і, ж.
1. Парушэнне гармоніі, адсутнасць сугучнасці; немілагучнасць.
2. перан. Разлад, няўзгодненасць, парушэнне адпаведнасці чаго-н. чаму-н.
Д. колераў у пейзажы.
|| прым. дысгармані́чны, -ая, -ае.
Дысгарманічнае спалучэнне колераў.
|| наз. дысгармані́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гармані́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да гармоніі (у 3 знач.); заснававы на прынцыпах гармоніі. Гарманічны рад. Гарманічны стыль у музыцы.
2. Стройны, мілагучны, зладжаны. Гарманічны верш.
3. Поўны гармоніі (у 2 знач.); які знаходзіцца ў стройным спалучэнні, у адпаведнасці з чым‑н. Уяўленні аб пажаданым, гарманічным грамадскім ладзе жывіліся ясным розумам народа, які захаваў багацейшы вопыт гісторыі. Перкін.
4. Спец. Раўнамерны, рытмічны. Гарманічныя ваганні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тулува́ць ‘дратаваць, таптаць’ (Бяльк.). Гл. талаваць, змена пад уздзеяннем “гармоніі галосных” на Магілёўшчыне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)