ВЫ́БАРЧАЕ ПРА́ВА,

сукупнасць юрыд. нормаў, якія вызначаюць парадак выбараў кіраўніка дзяржавы і прадстаўнічых органаў дзярж. улады, а таксама права грамадзян выбіраць (актыўнае выбарчае права) і быць выбранымі (пасіўнае выбарчае права). З’яўляецца найважнейшай часткай выбарчай сістэмы і звычайна рэгламентуецца Канстытуцыяй дзяржавы і спец. законамі аб выбарах. Вызначае парадак вылучэння кандыдатаў, нормы прадстаўніцтва, парадак падвядзення вынікаў галасавання і інш. Выбары звычайна з’яўляюцца свабоднымі: выбаршчык асабіста вырашае, ці ўдзельнічаць яму ў іх і за каго галасаваць. У некаторых замежных краінах галасаванне на выбарах з’яўляецца грамадз. абавязкам, невыкананне якога цягне за сабой адказнасць (гл. Абсентэізм).

Крыніцамі выбарчага права Рэспублікі Беларусь акрамя Канстытуцыі з’яўляюцца законы аб выбарах Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, у прадстаўнічыя органы розных узроўняў і інш. Забараняюцца якія-небудзь прамыя або ўскосныя абмежаванні выбарчага права грамадзян Беларусі ў залежнасці ад паходжання, сац. і маёмаснага становішча, расавай і нац. прыналежнасці, полу, адукацыі, мовы, адносін да рэлігіі, часу пражывання ў дадзенай мясцовасці, роду і характару заняткаў. Асобы, якія перашкаджаюць грамадзянам свабодна ажыццяўляць выбарчае права, прыцягваюцца да адказнасці ў адпаведнасці з заканадаўствам. У выбарах не ўдзельнічаюць грамадзяне, прызнаныя судом недзеяздольнымі, асобы, якія знаходзяцца ў месцах пазбаўлення волі. У галасаванні не прымаюць удзел таксама асобы, якія ў парадку, устаноўленым крымін.-працэсуальным заканадаўствам, утрымліваюцца пад вартай.

С.У.Скаруліс.

т. 4, с. 299

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пасіўнае выбарчае права

т. 12, с. 162

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

усеагульнае выбарчае права

т. 16, с. 261

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

вы́барчы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. вы́барчы вы́барчая вы́барчае вы́барчыя
Р. вы́барчага вы́барчай
вы́барчае
вы́барчага вы́барчых
Д. вы́барчаму вы́барчай вы́барчаму вы́барчым
В. вы́барчы (неадуш.)
вы́барчага (адуш.)
вы́барчую вы́барчае вы́барчыя (неадуш.)
вы́барчых (адуш.)
Т. вы́барчым вы́барчай
вы́барчаю
вы́барчым вы́барчымі
М. вы́барчым вы́барчай вы́барчым вы́барчых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

suffrage [ˈsʌfrɪdʒ] n. вы́барчае пра́ва, пра́ва го́ласу;

universal suffrage усеагу́льнае вы́барчае пра́ва

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

усеагу́льны, -ая, -ае.

Які мае адносіны да ўсіх, распаўсюджваецца на ўсё.

Усеагульнае выбарчае права.

Усеагульнае навучанне.

Курс усеагульнай гісторыі.

|| наз. усеагу́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́барчы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да выбараў службовых асоб галасаваннем. Выбарчы ўчастак. Выбарчы сход, бюлетэнь. Выбарчае права.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Whlberechtigung

f - вы́барчае пра́ва, пра́ва го́ласу

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Whlrecht

n -(e)s вы́барчае пра́ва

das llgemeine, gliche und dirkte ~ in gehimer bstimmung — усеагу́льнае, ро́ўнае і прамо́е вы́барчае пра́ва пры та́йным галасава́нні

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

всео́бщий усеагу́льны;

всео́бщее избира́тельное пра́во усеагу́льнае вы́барчае пра́ва;

всео́бщее сокраще́ние вооруже́ний усеагу́льнае скарачэ́нне ўзбрае́нняў;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)