во́жжи мн. ле́йцы, -цаў, ед. ляйчы́на, -ны ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ле́йцы (ед. ляйчы́на ж.) во́жжи;

◊ узя́ць л. ў ру́кі — взять во́жжи в ру́ки;

папусці́ць л. — отпусти́ть во́жжи;

вы́пусціць л. з рук — вы́пустить во́жжи из рук;

трыма́ць л. ў рука́х — держа́ть во́жжи в рука́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Во́жжы ’лейцы’ (Бяльк.). Адзінкавасць фіксацыі ўказвае на запазычанне з рус. вожжи. Параўн. шырока распаўсюджанае вожкі ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

га́йка ж. га́йка;

◊ падкруці́ць ~кі — подкрути́ть га́йки;

асла́біць ~кі — осла́бить га́йки, отпусти́ть во́жжи

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Важда́цца ’займацца чым-небудзь, корпацца’ (БРС, Мядзв.), важгацца ’тс’ (Шат.), важданіна ’корпанне’ (КТС). Рус. возжаться, вожжаться ’вазіцца, быць у любоўнай сувязі’, важдаться ’тс’, важдать ’вадзіць, абняслаўліваць’, важдение ’хлусня’, важда ’марока, насланнё’, вожданина ’непатрэбная затрымка ў працы’, укр. ваджува́тися ’прывязвацца, прычэплівацца да каго-небудзь’. Варыянты са ‑жд‑, ‑жж‑, ‑зж‑, ‑зг‑ з’яўляюцца, відаць, вынікам экспрэсіўнага ўжывання дзеяслова і кантамінацый з ва́дзіць, прынаджваць, вазіцца і іншымі словамі. Слова важдацца таго ж паходжання, што і бел. вожка, рус. вожжи, польск. wodze, славен. vȏjka, г. зн. да *vodi̯a (Фасмер, 1, 332).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вожка, вожкі ’лейцы’ (Нас., Шат., Касп., Бяльк., Янк. I, Янк. II, Юрч., Бір. Дзярж., Др.-Падб., Мядзв., Маш., Маслен., Мат. Гом., З нар. сл.). Рус. вожжа́, во́жжи, укр. ві́жка, польск. дыял. wodze ’вузда’, славен. vȏjka, славац. vodzka. Большасць даследчыкаў як зыходную аднаўляюць форму *vodi̯a (ад voditi) (Праабражэнскі, 1, 90; Фасмер, 1, 332; Махэк₂, 572; Брукнер, 629; Міклашыч, 376). Параўн. таксама літ. vãdžios ’лейцы, павады’, лат. važa ’павадок, ланцуг’ < vadît ’вясці’ (Фрэнкель, 1126). У гэтым выпадку беларуская форма рэканструюецца, як *vod‑i̯‑ka. Грот (Філал. раз., 2, 424) узводзіць гэта слова да вазіць, вязу, але гэтаму супярэчаць заходнеславянскія і славенская формы. У рус. мове застаецца нявытлумачаным ‑жж‑; падрабязна гл. Фасмер, 1, 332; КЭС, 63; Шанскі, 1, В, 129.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

умата́цца сов.

1. (наматываясь, уместиться) умота́ться;

усе́ ні́ткі ў адзі́н клубо́к не ўмата́юцца — все ни́тки в оди́н клубо́к не умота́ются;

2. разг. замота́ться;

ле́йцы ўмата́ліся ў ко́ла — во́жжи замота́лись в колесо́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

папусці́ць сов.

1. уступи́ть;

я свайго́ ніко́лі не папушчу́ — я своего́ никогда́ не уступлю́;

2. (сделать длиннее, ослабить) отпусти́ть; спусти́ть;

п. ле́йцы — отпусти́ть во́жжи;

п. канцы́ вяро́ўкі — спусти́ть концы́ верёвки;

3. (чем-л.) запусти́ть; швырну́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перакруці́цца сов.

1. перекрути́ться;

пружы́на ў гадзі́нніку ~ці́лася — пружи́на в часа́х перекрути́лась;

2. перекрути́ться; переверну́ться; перекувырну́ться;

3. перекрути́ться; закрути́ться;

ле́йцы ~ці́ліся — во́жжи перекрути́лись;

4. переверну́ться; поверну́ться; перекрути́ться;

п. на адно́й назе́ — переверну́ться (поверну́ться) на одно́й ноге́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

асла́біць сов., в разн. знач. осла́бить; (сделать менее натянутым — ещё) отпусти́ть; (пружину, зажим — ещё) отжа́ть;

хваро́ба ~біла яго́ сэ́рца — боле́знь осла́била его́ се́рдце;

а. ува́гу — осла́бить внима́ние;

а. дысцыплі́ну — осла́бить дисципли́ну;

а. папру́гу — осла́бить (отпусти́ть) подпру́гу;

◊ а. га́йкі — отпусти́ть во́жжи

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)