вар’ява́ць, -р’ю́ю, -р’ю́еш, -р’ю́е; -р’ю́й; незак.

Раздражняць, злаваць, даводзіць да шаленства.

|| зак. узвар’ява́ць, -р’ю́ю, -р’ю́еш, -р’ю́е; -р’ю́й; -р’ява́ны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вар’ява́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. вар’ю́ю вар’ю́ем
2-я ас. вар’ю́еш вар’ю́еце
3-я ас. вар’ю́е вар’ю́юць
Прошлы час
м. вар’ява́ў вар’ява́лі
ж. вар’ява́ла
н. вар’ява́ла
Дзеепрыслоўе
цяп. час вар’ю́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вар’ява́ць несов. беси́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вар’ява́ць, ‑р’юю, ‑р’юеш, ‑р’юе; незак.

1. Тое, што і вар’явацца.

2. каго. Раздражняць, злаваць, даводзіць да шаленства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вар’ява́ць

(польск. wariować, ад лац. variare = змяняць, рабіць разнастайным)

1) быць крайне ўзбуджаным, раззлаваным; шалець;

2) раздражняць каго-н., даводзіць да шаленства.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Вар’ява́ць, варʼява́цца. Укр. дыял. варіюва́ти ’тс’. Запазычанне з польск. warjować ’тс’, а гэта паходзіць ад лац. variare ’змяняць’; гл. Брукнер, 602. Не пераконвае Рудніцкі (1, 316), які ўкр. варіюва́ти лічыць вытворным ад варія́т (< польск. warjat). Параўн. вар’я́т.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

узвар’ява́ць гл. вар’яваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

павар’ява́ць, ‑р’юю, ‑р’юеш, ‑р’юе; зак.

Разм. Вар’яваць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

беси́ть несов. вар’ява́ць, прыво́дзіць у шале́нства; (злить) злава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пекеляв́аць ’пакутаваць’ (брасл., Сл. ПЗБ). Відаць, утворана паводле польск. piekłować ’рабіць пекла ў хаце’, pieklić się ’злаваць, шалець, вар’яваць, скандаліць’ (ад piekło).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)