варэ́нікі, -аў, адз. варэ́нік, -а, м.
Від вараных піражкоў, начыненых ягадамі, тварагом.
В. з вішнямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
варэ́нікі, ‑аў; адз. варэнік, ‑а, м.
Від вараных піражкоў, начыненых ягадамі, тварагом і пад. Варэнікі з вішнямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
варэ́нік
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
варэ́нік |
варэ́нікі |
| Р. |
варэ́ніка |
варэ́нікаў |
| Д. |
варэ́ніку |
варэ́нікам |
| В. |
варэ́нік |
варэ́нікі |
| Т. |
варэ́нікам |
варэ́нікамі |
| М. |
варэ́ніку |
варэ́ніках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Перагі́ ’паездка гасцей маладой да маладога, пярэзвы’ (ганц., Сл. ПЗБ), беласт. піро́гі ’частаванне праз тыдзень пасля вяселля’ (там жа). Да піро́г (гл.). Параўн. польск. pierogi ’варэнікі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слі́зік ‘праснак’ (Сцяшк. Сл.), сле́дзікі, слі́зікі ‘піражкі; варэнікі’, ‘крухмальныя локшыны’, ‘кусочкі пшанічнага цеста, адвараныя ў вадзе і залітыя салодкай сумессю’ (Скарбы, Сл. ПЗБ). Гл. сліж 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляні́ўка ’падкалочаны селядзечны расол’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Узнікла ў выніку намінацыі выразу, які складаўся з прыметніка і назоўніка, накшталт польск. leniwe pierogi < укр. ліни́ві пироги́, бел. лянівы суп, лянівыя варэнікі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
leniwy
leniw|y
лянівы, гультаяваты; вялы;
pierogi ~e — лянівыя варэнікі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
pieróg
pier|óg
м.
1. ~ogi мн. варэнікі;
2. пірог
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Балебу́шачкі ’варэнікі з мясам’ (Мат. Гродз.), балэбу́шачка ’варэнік з мясам’ (Сцяшк. МГ). Таго ж паходжання, што і бала́буха, бала́бу́шка (гл.), г. зн. ад асновы балаб‑, якая часта выступае ў назвах круглых прадметаў і яды з цеста. Змена формы балаб‑ > балеб‑, мабыць, з’яўляецца вынікам дысіміляцыі (а — а > а — е).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АДВЕ́ДКІ,
традыцыйны звычай бел. радзіннай абраднасці — наведванне парадзіхі пасля родаў; лакальныя назвы водведы, адведзіны, провідкі, наведы. У адведкі ішлі звычайна замужнія жанчыны ў першыя 2—3 дні (на Палессі — у 2 тыдні і болей) пасля родаў, каб дапамагчы парадзісе і яе сям’і. Паводле звычаю ў адведкі неслі з сабою яешню, хлеб, кашу, сыр, мёд, на Палессі яшчэ боршч, аладкі, варэнікі і інш. Звычай захаваўся, але ў адведкі сталі хадзіць і мужчыны, і незамужнія.
т. 1, с. 99
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)