Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
ВАЛЕ́ТА
(Valletta),
горад, сталіца Мальты. На паўн.-ўсх. узбярэжжы в-ва Мальта. Засн. ў 1560-я г. 9,1 тыс.ж., з прыгарадамі больш за 150 тыс.ж. (1993). Марскі порт. Міжнар. аэрапорт Лука. Суднабудаванне і суднарамонт, харч., тэкст., швейная, гарбарна-абутковая прам-сць. Рыбалоўства. Ун-т (з 1592). Музеі (Зброевая палата — узбраенне і даспехі рыцараў Мальтыйскага ордэна, Маст. галерэя). Нац.б-ка. Тэатр.Арх. помнікі 16—18 ст. Горад з’яўляецца сусв. помнікам культуры.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ла-Вале́таж Valétta [v-] n -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Валле́ттаг.Вале́та, -ты ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Valletta
[vəˈletə]
г. Вале́та
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Вы́шнік1 ’дама ў картах’ (Нас., Гарэц., Бяльк.). Укр.ви́шник ’тс’. Запазычанне з польск.wyżnik ’тс’, якое калькіруе чэш.svršek ’дама’. Чэш. у сваю чаргу з’яўляецца перакладам ням.Ober ’дама або карта вышэй Unterʼa — валета’ (Чэрнышаў, РР н. с., 1928, 2, 61).
Вы́шнік2 ’гара, вышкі’ (Бяльк.). Ад вышкі або ад выш‑ (гл. вышка). Параўн. вышкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пакры́цьсов., в разн. знач. покры́ть;
п. дом чарапі́цай — покры́ть дом черепи́цей;
снег ~ры́ў зямлю́ — снег покры́л зе́млю;
п. даўгі́ — покры́ть долги́;
п. саўдзе́льнікаў — покры́ть соо́бщников;
лы́жнік ~ры́ў двухкіламетро́вую дыста́нцыю за дзе́сяць міну́т — лы́жник покры́л двухкилометро́вую диста́нцию за де́сять мину́т;
п. вале́та да́май — покры́ть вале́та да́мой
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пакры́ць, -ры́ю, -ры́еш, -ры́е; -ры́ты; зак.
1.гл. крыць.
2.каго-што. Пакласці, накласці зверху на каго-, што-н.
П. сцены слоем фарбы.
3.каго-што. Запоўніць, усеяць чым-н. на паверхні.
Хмары пакрылі неба.
Цела пакрыта высыпкай.
4.што. Пра гукі: заглушыць, зрабіць нячутным.
Гром апладысментаў пакрыў апошнія словы прамоўцы.
5.што. Кампенсаваць, замяніць чым-н.
П. растрату.
П. выдаткі.
6.каго-што. Дапамагчы ўтаіць, схаваць, не выдаўшы чый-н. учынак.
П. чыю-н. віну.
7.што. Пераадолець перамяшчэннем.
Лыжнік пакрыў двухкіламетровую дыстанцыю за 10 хвілін.
8.што. У картачнай гульні: паклаўшы вышэйшую карту, вывесці з гульні карту партнёра.
П. валета дамай.
9.каго. Апладніць (пра жывёл; спец.).
|| незак.пакрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.пакрыццё, -я́, н. (да 2, 3, 5—9 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крыць, крыю, крыеш, крые; заг. крый; незак., што.
1. Рабіць над чым‑н. страху, дах, верх. Крыць павець. Крыць хату. Крыць машыну брызентам.//Разм. Рабіць (страху, дах і пад.). Будаўнікі канчалі крыць дахі баракаў.Броўка.
2.Разм. Прыкрываць, атуляць. Зноў вас пабачыў, бярозы старыя, ваша ўтульнасць ізноў мяне крые.Дубоўка.Неба з захаду цямнее. Крые даль смугою.Колас.
3.без дап.Разм. Ужываецца замест некаторых дзеясловаў для абазначэння дзеяння, якое выконваецца з асаблівай сілай, імклівасцю. Бераг — вось ён, зусім побач... Жвавей, матрос. Крый сажонкамі! Адпачываць будзеш пасля.«Беларусь».
4. У картачнай гульні — біць карту партнёра вышэйшай картай. Крыць валета дамай.
Крый бог (божа) — а) выражэнне перасцярогі, папярэджання не рабіць чаго‑н. Крый божа Звязаць вам З гэтым хлопцам лёс!Корбан; б) вырашэнне нежадання, недапушчальнасці чаго‑н. Калі сын з сям’ёю перабраўся ў сваю хату, дзед зрабіў брамку з замком, каб дзеці — крый божа — не залезлі ў садок.С. Александровіч.
Крыць матамкаго — груба лаяць.
Няма чым крыць — няма чаго сказаць у адказ, у апраўданне.
Няхай бог крыегл. бог.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)