быча́чы

прыметнік, прыналежны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. быча́чы быча́чая быча́чае быча́чыя
Р. быча́чага быча́чай
быча́чае		 быча́чага быча́чых
Д. быча́чаму быча́чай быча́чаму быча́чым
В. быча́чы (неадуш.)
быча́чага (адуш.)		 быча́чую быча́чае быча́чыя (неадуш.)
быча́чых (адуш.)
Т. быча́чым быча́чай
быча́чаю		 быча́чым быча́чымі
М. быча́чым быча́чай быча́чым быча́чых

Крыніцы: piskunou2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

быча́чы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. быча́чы быча́чая быча́чае быча́чыя
Р. быча́чага быча́чай
быча́чае		 быча́чага быча́чых
Д. быча́чаму быча́чай быча́чаму быча́чым
В. быча́чы (неадуш.)
быча́чага (адуш.)		 быча́чую быча́чае быча́чыя (неадуш.)
быча́чых (адуш.)
Т. быча́чым быча́чай
быча́чаю		 быча́чым быча́чымі
М. быча́чым быча́чай быча́чым быча́чых

Крыніцы: piskunou2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

бык¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Самец буйной рагатай жывёлы, дзікай і свойскай.

Бой быкоў.

Племянны б.

2. звычайна мн. Падсямейства буйных жвачных млекакормячых (тур, бізон, зубр і пад.).

◊

Браць быка за рогі (разм.) — пачынаць дзейнічаць энергічна, з галоўнага.

|| памянш. бычо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. Быць бычку на вяровачцы (прыказка).

|| прым. бычы́ны, -ая, -ае і быча́чы, -ая, -ае.

Нораў бычачы, а розум цялячы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ingenio pollet, qui vim natura negavit

Розумам бярэ той, каму прырода адмовіла ў сіле.

Умом берёт тот, кому природа отказала в силе.

бел. Не сілай бярэ, а розумам. Сіла розуму уступае. Конь бярэ сілаю, а чалавек ‒ розумам. Маленькі, ды ўдаленькі, вялікі, ды дурны. Нораў бычачы, а розум цялячы. Даў Бог нораў, а сілай абдзяліў.

рус. Бери в работе умом, а не горбом. И сила уму уступает. Мал, да удал. Невелик узелок, да крепко затянут. Велик верблюд, да воду возят, мал соболь, да на голове носят.

фр. Petit mais brave (Мал, да удал).

англ. Little things are pretty (Маленькие вещи хороши). One good head is better that a hundred strong hands (Одна хорошая голова лучше сотни сильных рук).

нем. Klein, aber fein (Мал, но удал).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)