будаўні́ча-аддзе́лачны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. будаўні́ча-аддзе́лачны будаўні́ча-аддзе́лачная будаўні́ча-аддзе́лачнае будаўні́ча-аддзе́лачныя
Р. будаўні́ча-аддзе́лачнага будаўні́ча-аддзе́лачнай
будаўні́ча-аддзе́лачнае		 будаўні́ча-аддзе́лачнага будаўні́ча-аддзе́лачных
Д. будаўні́ча-аддзе́лачнаму будаўні́ча-аддзе́лачнай будаўні́ча-аддзе́лачнаму будаўні́ча-аддзе́лачным
В. будаўні́ча-аддзе́лачны (неадуш.)
будаўні́ча-аддзе́лачнага (адуш.)		 будаўні́ча-аддзе́лачную будаўні́ча-аддзе́лачнае будаўні́ча-аддзе́лачныя (неадуш.)
будаўні́ча-аддзе́лачных (адуш.)
Т. будаўні́ча-аддзе́лачным будаўні́ча-аддзе́лачнай
будаўні́ча-аддзе́лачнаю		 будаўні́ча-аддзе́лачным будаўні́ча-аддзе́лачнымі
М. будаўні́ча-аддзе́лачным будаўні́ча-аддзе́лачнай будаўні́ча-аддзе́лачным будаўні́ча-аддзе́лачных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

будаўні́ча-даро́жны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. будаўні́ча-даро́жны будаўні́ча-даро́жная будаўні́ча-даро́жнае будаўні́ча-даро́жныя
Р. будаўні́ча-даро́жнага будаўні́ча-даро́жнай
будаўні́ча-даро́жнае		 будаўні́ча-даро́жнага будаўні́ча-даро́жных
Д. будаўні́ча-даро́жнаму будаўні́ча-даро́жнай будаўні́ча-даро́жнаму будаўні́ча-даро́жным
В. будаўні́ча-даро́жны (неадуш.)
будаўні́ча-даро́жнага (адуш.)		 будаўні́ча-даро́жную будаўні́ча-даро́жнае будаўні́ча-даро́жныя (неадуш.)
будаўні́ча-даро́жных (адуш.)
Т. будаўні́ча-даро́жным будаўні́ча-даро́жнай
будаўні́ча-даро́жнаю		 будаўні́ча-даро́жным будаўні́ча-даро́жнымі
М. будаўні́ча-даро́жным будаўні́ча-даро́жнай будаўні́ча-даро́жным будаўні́ча-даро́жных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

будаўні́ча-прае́ктны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. будаўні́ча-прае́ктны будаўні́ча-прае́ктная будаўні́ча-прае́ктнае будаўні́ча-прае́ктныя
Р. будаўні́ча-прае́ктнага будаўні́ча-прае́ктнай
будаўні́ча-прае́ктнае		 будаўні́ча-прае́ктнага будаўні́ча-прае́ктных
Д. будаўні́ча-прае́ктнаму будаўні́ча-прае́ктнай будаўні́ча-прае́ктнаму будаўні́ча-прае́ктным
В. будаўні́ча-прае́ктны (неадуш.)
будаўні́ча-прае́ктнага (адуш.)		 будаўні́ча-прае́ктную будаўні́ча-прае́ктнае будаўні́ча-прае́ктныя (неадуш.)
будаўні́ча-прае́ктных (адуш.)
Т. будаўні́ча-прае́ктным будаўні́ча-прае́ктнай
будаўні́ча-прае́ктнаю		 будаўні́ча-прае́ктным будаўні́ча-прае́ктнымі
М. будаўні́ча-прае́ктным будаўні́ча-прае́ктнай будаўні́ча-прае́ктным будаўні́ча-прае́ктных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

будаўні́ча-архітэкту́рны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. будаўні́ча-архітэкту́рны будаўні́ча-архітэкту́рная будаўні́ча-архітэкту́рнае будаўні́ча-архітэкту́рныя
Р. будаўні́ча-архітэкту́рнага будаўні́ча-архітэкту́рнай
будаўні́ча-архітэкту́рнае		 будаўні́ча-архітэкту́рнага будаўні́ча-архітэкту́рных
Д. будаўні́ча-архітэкту́рнаму будаўні́ча-архітэкту́рнай будаўні́ча-архітэкту́рнаму будаўні́ча-архітэкту́рным
В. будаўні́ча-архітэкту́рны (неадуш.)
будаўні́ча-архітэкту́рнага (адуш.)		 будаўні́ча-архітэкту́рную будаўні́ча-архітэкту́рнае будаўні́ча-архітэкту́рныя (неадуш.)
будаўні́ча-архітэкту́рных (адуш.)
Т. будаўні́ча-архітэкту́рным будаўні́ча-архітэкту́рнай
будаўні́ча-архітэкту́рнаю		 будаўні́ча-архітэкту́рным будаўні́ча-архітэкту́рнымі
М. будаўні́ча-архітэкту́рным будаўні́ча-архітэкту́рнай будаўні́ча-архітэкту́рным будаўні́ча-архітэкту́рных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

будаўні́ча-манта́жны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. будаўні́ча-манта́жны будаўні́ча-манта́жная будаўні́ча-манта́жнае будаўні́ча-манта́жныя
Р. будаўні́ча-манта́жнага будаўні́ча-манта́жнай
будаўні́ча-манта́жнае		 будаўні́ча-манта́жнага будаўні́ча-манта́жных
Д. будаўні́ча-манта́жнаму будаўні́ча-манта́жнай будаўні́ча-манта́жнаму будаўні́ча-манта́жным
В. будаўні́ча-манта́жны (неадуш.)
будаўні́ча-манта́жнага (адуш.)		 будаўні́ча-манта́жную будаўні́ча-манта́жнае будаўні́ча-манта́жныя (неадуш.)
будаўні́ча-манта́жных (адуш.)
Т. будаўні́ча-манта́жным будаўні́ча-манта́жнай
будаўні́ча-манта́жнаю		 будаўні́ча-манта́жным будаўні́ча-манта́жнымі
М. будаўні́ча-манта́жным будаўні́ча-манта́жнай будаўні́ча-манта́жным будаўні́ча-манта́жных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

будаўні́ча-архітэкту́рны строи́тельно-архитекту́рный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

будаўні́ча-манта́жны строи́тельно-монта́жный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Будаўніча-фінансавы план 2/446, 448

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Будаўніча-мантажная арганізацыя 2/448, 449; 8/17

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

БУДАЎНІ́ЧА-ДАРО́ЖНАЕ І КАМУНА́ЛЬНАЕ МАШЫНАБУДАВА́ННЕ , галіна машынабудавання і металаапрацоўкі. Уключае прадпрыемствы па выпуску буд.-дарожнай, пагрузачнай, меліярац. тэхнікі, абсталявання для прам-сці буд. матэрыялаў і камунальнай гаспадаркі. Выпускае буд.-дарожныя машыны для падрыхтоўчых работ (дрэвавальныя, кустарэзныя і інш.), земляных (экскаватары, скрэперы, бульдозеры, грэйдэры), для ўшчыльнення палатна дарог (каткі), а таксама жвіраўкладчыкі, гудранатары, бітумавозы, асфальта- і бетонаўкладчыкі і інш., камунальныя машыны для догляду дарог і іх рамонту, сан. ачысткі і прыбірання тэрыторыі населеных пунктаў (падмятальна-ўборачныя, палівальна-мыйныя, снегаачышчальнікі і снегапагрузчыкі і інш.), для прыбірання памяшканняў грамадскага прызначэння (пыласосы, мыйныя і інш.), машыны і абсталяванне для пральняў і хімчыстак (машыны і прылады меншых габарытаў для прыбірання жылля, мыцця і чысткі адзення адносяцца да бытавых машын і прылад), пагрузачна-разгрузачнае абсталяванне для складоў, тэлескапічныя лесвіцы, аварыйна-рамонтныя машыны для водаправодных, каналізацыйных, газавых, цеплавых і эл. сетак, меліярацыйныя машыны, тэхнал. абсталяванне для вырабу буд. матэрыялаў і аддзелачна-буд. работ і інш.

Першыя машыны для гар. гаспадаркі створаны ў 2-й пал. 19 ст. Значнае развіццё будаўніча-дарожнае і камунальнае машынабудаванне атрымала ў пач. 20 ст. ў сувязі з пашырэннем аўтамаб. транспарту і буд-вам метро. Рост дарожнай сеткі выклікаў развіццё дарожнага машынабудавання: з’явілася магчымасць шырока выкарыстоўваць аўтамабілі, трактары, лакаматывы і інш. рухомы чыг. састаў, а таксама электраэнергію і хім. прадукцыю. Першыя ў Расіі машыны для ўборкі і сан. ачысткі населеных пунктаў (Масква, Ленінград) і першыя пральныя і прасавальныя машыны (Перм і інш.) выпушчаны ў 1930-я г. Як самаст. спецыялізаваная галіна прам-сці аформілася ў б. СССР у 1965. На Беларусі да Вял. Айч. вайны выпускаліся тарфяныя машыны (Гомель), каменедрабілкі і тачкі (Мінск).

У сучасным будаўніча-дарожнае і камунальнае машынабудаванне ствараюцца даўгавечныя маламетала- і малаэнергаёмістыя машыны, з аўтам. і праграмным кіраваннем, выкарыстаннем новых матэрыялаў. Найб. развіта будаўніча-дарожнае і камунальнае машынабудаванне ў краінах з высокім узроўнем эканомікі: ЗША (вядучыя кампаніі ФМК, «Дрэсер індастрыз», «Амерыкэн Стандарт»), Японіі («Камацу»), Вялікабрытаніі, Германіі, Францыі, Расіі і інш.

На Беларусі будаўніча-дарожнае і камунальнае машынабудаванне пачало хутка развівацца ў 1950-я г. Прадпрыемствы галіны выпускаюць ліфты пасажырскія, бульдозеры, экскаватары, скрэперы, пагрузчыкі, снегаачышчальнікі, абсталяванне для механізацыі пад’ёмна-трансп. і пагрузачна-разгрузачных работ, для ачысткі камунальных водаправодаў і каналізацыі, машыны для буд-ва і ўтрымання меліярац. сістэм, для гар. і камунальнай гаспадаркі, для прам-сці буд. матэрыялаў. У 1993 гэтую прадукцыю выпускала больш за 30 прадпрыемстваў і вытв. аб’яднанняў. Найб. з іх: канцэрн «Амкадор», магілёўскае ВА «Стромаўталінія», ВА «Будмаш» (Мінск), Магілёўскі ліфтабудаўнічы завод, Мазырскі завод меліярацыйных машын, Беларускі экскаватарны завод, Ваўкавыскі завод дахавых і будаўніча-аддзелачных машын ВА «Белкамунмаш» і інш. У 1993 выпушчана 264 скрэперы, 106 экскаватараў, 74 бульдозеры, у 1994 — 2,6 тыс. ліфтаў, 76,9 тыс. пральных машын і інш.

У.М.Зайцаў.

т. 3, с. 310

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)