бе́раг, -а, М -разе, мн. берагі́, -о́ў, м.
1. Край, паласа зямлі каля вадаёма.
Пясчаны б.
2. Суша (у процілегласць вадзе).
Сысці на б.
3. Край тканіны.
Б. палатна.
4. Верхні край якой-н. пасудзіны.
Вядро вады роўна з берагамі.
◊
Прыстаць да берага (разм.) — знайсці якое-н. месца для пастаяннага жыцця.
|| памянш. беражо́к, -жка́, мн. -жкі́, -жко́ў, м. (да 1, 3 і 4 знач.).
|| прым. берагавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бе́раг м.
1. в разн. знач. бе́рег;
б. ракі́ — бе́рег реки́;
марако́ў адпусці́лі на б. — моряко́в отпусти́ли на бе́рег;
вы́йсці з ~го́ў — вы́йти из берего́в;
2. (сосуда) край;
ро́ўна з ~га́мі — до краёв;
3. (ткани) край, кро́мка ж.; кайма́ ж.;
ху́стка з чырво́нымі ~га́мі — плато́к с кра́сной каймо́й;
◊ апыну́цца (быць) на ро́зных берага́х — очути́ться (быть) на ра́зных берега́х;
мало́чныя рэ́кі з кісе́льнымі ~га́мі — моло́чные ре́ки с кисе́льными берега́ми;
прыста́ць (прыбі́цца) да ~га — приста́ть (приби́ться) к бе́регу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
бе́раг, ‑а, М ‑разе; мн. берагі, ‑оў; м.
1. Край, палоса зямлі каля вадаёма. Круты бераг. □ Рэшткі туману цяпер ужо рассеяліся, і добра быў відзён супрацьлеглы бераг: нізкі, пойменны, ён увесь хаваўся ў вадзе і купаў у струменях распукнуты лазняк. Ракітны. Вада ў Нёмане, нават і каля берага, на мелізне, не ідзе, здаецца, а бяжыць, і каламута сыходзіць хутка. Брыль. // Край якой‑н. паверхні, масіву лесу і пад. Міхал Тварыцкі ішоў берагам лесу, куды вяла дарога. Чорны. [Луг] упіраўся адным берагам у раку. Чарнышэвіч.
2. Суша (у процілегласць вадзе). Высадзіцца на бераг.
3. Край тканіны або вырабаў з яе. Хустка з чырвонымі берагамі. □ Другі мяшок з жытам завязвае ў свірне стары Верамейчык. Рукі, якімі ён збірае ў роўныя складкі бераг мяшка, трасуцца. Крапіва.
4. Верхні край якой‑н. пасудзіны. Наліць шклянку роўна з берагамі.
5. перан. Жаданая мэта, да якой імкнуцца. Хачу няспынна йсці Да светлае Камуны, Да новых блізкіх нам Прыгожых берагоў. Хведаровіч.
•••
Апынуцца (быць) на розных берагах гл. апынуцца.
Быць на сваім беразе гл. быць.
Выйсці з берагоў гл. выйсці.
Малочныя рэкі з кісельнымі берагамі гл. рака.
Прыстаць (прыбіцца) да берага гл. прыстаць.
Увайсці ў свае берагі гл. увайсці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бе́раг м
1. Úfer n -s, -; Küste f -, -n, Strand m -es, Strände (марск);
2. (суша) Land n -(e)s;
вы́садзіцца на бе́раг an Land géhen*;
выхо́дзіць з бе́раго́ў (пра раку і г. д.) áusufern vi (s);
3. (край тканіны) Kánte f -, -n;
4. (верхні край пасудзіны) Rand m -(e)s, Ränder
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Бе́раг (агляд значэнняў слова гл. ў Яшкіна). Рус. бе́рег, укр. бе́ріг, польск. brzeg, чэш. břeh, ст.-слав. брѣгь, балг. бряг, серб.-харв. бре̑г і г. д. Прасл. bergъ ’бераг; узгорак, гара’. Гэта слова звязана з ст.-в.-ням. berg ’гара’, авест. barəzah‑ ’гара, вышыня’, ст.-інд. br̥hant‑ ’высокі’, авест. bərəzant ’высокі’, ірл. brí ’гара’ і г. д. Паколькі некаторыя і.-е. мовы сведчаць пра ‑g̑h‑ у гэтым слове (гэта дало б слав. *berzъ), то ёсць версія пра запазычанне слав. слова з герм. моў, але ёсць аргументы і супраць. Гл. Мейе, RS, 2, 69; Траўтман, 30; Ягіч, AfslPh, 30, 457; Бернекер, 49; Машынскі, Pierw., 157; Брукнер, 44; Слаўскі, 1, 46; Фасмер, 1, 153. Параўн. яшчэ бе́раг, ’каляровая палоска на краі хусткі’ (Сцяц. Нар.), ’край пасудзіны, тканіны’ (БРС, Сцяшк. МГ), ’узлесак’ (Жд.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бе́раг
1. Частка сушы каля вады (паўсям.); круты, высокі бераг (Палессе). Тое ж бэраг (Цэнтр. Палессе Талст.).
2. Паласа лесу каля поля; лясная ўскраіна (Слаўг., Стаўбц.).
3. Ускраіна поля, нізіны, лугу (Слаўг., Ст.-дар.). Тое ж скрай (Слаўг.).
4. Прыстань (Слаўг.).
□ ур. Берагі́ (луг на беразе р. Сажа) каля в. Крамянка Слаўг., ур. Бераг (луг) каля в. Віравая Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
бе́рег бе́раг, -га м.;
бе́рег реки́ бе́раг ракі́;
моряко́в отпусти́ли на бе́рег марако́ў адпусці́лі на бе́раг;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
апо́ўзлы, -ая, -ае.
Які апоўз, апусціўся.
А. бераг.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абва́лісты, -ая, -ае.
Які лёгка абвальваецца.
А. бераг.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
то́пкі¹, -ая, -ае.
Балоцісты, гразкі, багністы.
Т. бераг.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)