бабы́ль

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бабы́ль бабылі́
Р. бабыля́ бабылёў
Д. бабылю́ бабыля́м
В. бабыля́ бабылёў
Т. бабылём бабыля́мі
М. бабылю́ бабыля́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

бабы́ль, -я́, мн. -і́, -ёў, м. (разм.).

Бессямейны адзінокі чалавек.

Векаваць бабылём.

|| ж. бабы́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак і бабы́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек.

|| прым. бабы́льскі, -ая, -ае.

Бабыльскае жыццё.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бабы́ль, -ля́ м. бобы́ль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бабы́ль, ‑я, м.

1. Разм. Адзінокі, бессямейны чалавек. Партызаны жартавалі з дзеда: — Ажэнім вас, дзед Цімох, навошта вам бабылём прападаць. Шчарбатаў. Хіба гэтакага свата думаў мець Верамейчык — лайдака ды бабыля, у якога і хата жардзінаю падперта. Крапіва.

2. Уст. Бедны, беззямельны, бесхацінны селянін.

•••

Хадзіць бабылём гл. хадзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бабы́ль м

1. (бесхацінец) lándloser [ármer] Báuer;

2. (бессямейны чалавек) éinsamer famíli¦enloser Mann; Júnggeselle m -n, -n;

хадзі́ць бабы́лём zurückgezogen und éinsam lében

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Бабы́ль ’беззямельны, адзінокі чалавек’ (БРС, Касп., Шат., Бяльк.). Рус. бобы́ль ’беззямельны селянін, падзёншчык’. Укр. (ст.) боби́ль (з рус. мовы, гл. Рудніцкі, 155). Паходжанне слова няяснае. Няпэўна Мікала, Berühr., 89: запаз. з сканд. *ƀuabóli ’здольшчык’, а таксама Мікала, Ält. Bezieh., 50 (экспрэсіўнае слова, параўн. швед. bobbe, англ. bob ’цяльпук’ і г. д.). Не лепш і Фасмер, 1, 181, які прапануе звярнуць увагу на рум. bobîlcă ’від танца’, bobîlnic ’настурка’. Супраць рум. версіі сведчыць іменна адсутнасць гэтага слова (калі не лічыць запазычання з рус.) ва ўкр. мове. Параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 147–148.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бобы́ль разг. бабы́ль, -ля́ м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адзіне́ц

‘бабыль’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. адзіне́ц адзінцы́
Р. адзінца́ адзінцо́ў
Д. адзінцу́ адзінца́м
В. адзінца́ адзінцо́ў
Т. адзінцо́м адзінца́мі
М. адзінцу́ адзінца́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

адзіне́ц, ‑нца, м.

Зусім адзін, адзінокі, які адбіўся ад статка (пра жывёл). Зубр-адзінец. // Адзінокі, бессямейны; бабыль. [Агей] адзін цяпер, адзінцом павінен будзе дажываць свой век. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бабы́лька, ‑і, ДМ ‑льцы; Р мн. ‑лек; ж.

Разм. Жан. да бабыль. Захарка неўзабаве памёр, а дочкі, акрамя Кветы, так і завекавалі ў Чыстаполі бабылькамі. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)