АФРЫКА́НСКІЯ ГУ́ЛЬНІ,
комплексныя спарт. спаборніцтвы краін Афрыкі. Праводзяцца з 1965 Вышэйшым саветам спорту Афрыкі (уваходзяць каля 50 краін кантынента, 1987) пад апекай Міжнар. алімпійскага к-та. У праграме спаборніцтвы па баскетболе, барацьбе, боксе, валейболе, веласпорце, гандболе, дзюдо, лёгкай атлетыцы, плаванні, футболе і інш.
т. 2, с. 142
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Паўночна-Афрыканскія аперацыі 1940—43 4/279; 8/337
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
афрыка́нскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да Афрыкі, афрыканцаў; уласцівы ім. Афрыканскія джунглі. Афрыканскія мовы.
2. перан. Гарачы, неўтаймаваны. Афрыканскія страсці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
афрыка́нскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
афрыка́нскі |
афрыка́нская |
афрыка́нскае |
афрыка́нскія |
| Р. |
афрыка́нскага |
афрыка́нскай
афрыка́нскае |
афрыка́нскага |
афрыка́нскіх |
| Д. |
афрыка́нскаму |
афрыка́нскай |
афрыка́нскаму |
афрыка́нскім |
| В. |
афрыка́нскі (неадуш.)
афрыка́нскага (адуш.) |
афрыка́нскую |
афрыка́нскае |
афрыка́нскія (неадуш.)
афрыка́нскіх (адуш.) |
| Т. |
афрыка́нскім |
афрыка́нскай
афрыка́нскаю |
афрыка́нскім |
афрыка́нскімі |
| М. |
афрыка́нскім |
афрыка́нскай |
афрыка́нскім |
афрыка́нскіх |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
і́нда-афрыка́нскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
і́нда-афрыка́нскі |
і́нда-афрыка́нская |
і́нда-афрыка́нскае |
і́нда-афрыка́нскія |
| Р. |
і́нда-афрыка́нскага |
і́нда-афрыка́нскай
і́нда-афрыка́нскае |
і́нда-афрыка́нскага |
і́нда-афрыка́нскіх |
| Д. |
і́нда-афрыка́нскаму |
і́нда-афрыка́нскай |
і́нда-афрыка́нскаму |
і́нда-афрыка́нскім |
| В. |
і́нда-афрыка́нскі (неадуш.)
і́нда-афрыка́нскага (адуш.) |
і́нда-афрыка́нскую |
і́нда-афрыка́нскае |
і́нда-афрыка́нскія (неадуш.)
і́нда-афрыка́нскіх (адуш.) |
| Т. |
і́нда-афрыка́нскім |
і́нда-афрыка́нскай
і́нда-афрыка́нскаю |
і́нда-афрыка́нскім |
і́нда-афрыка́нскімі |
| М. |
і́нда-афрыка́нскім |
і́нда-афрыка́нскай |
і́нда-афрыка́нскім |
і́нда-афрыка́нскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
азія́цка-афрыка́нскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
азія́цка-афрыка́нскі |
азія́цка-афрыка́нская |
азія́цка-афрыка́нскае |
азія́цка-афрыка́нскія |
| Р. |
азія́цка-афрыка́нскага |
азія́цка-афрыка́нскай
азія́цка-афрыка́нскае |
азія́цка-афрыка́нскага |
азія́цка-афрыка́нскіх |
| Д. |
азія́цка-афрыка́нскаму |
азія́цка-афрыка́нскай |
азія́цка-афрыка́нскаму |
азія́цка-афрыка́нскім |
| В. |
азія́цка-афрыка́нскі (неадуш.)
азія́цка-афрыка́нскага (адуш.) |
азія́цка-афрыка́нскую |
азія́цка-афрыка́нскае |
азія́цка-афрыка́нскія (неадуш.)
азія́цка-афрыка́нскіх (адуш.) |
| Т. |
азія́цка-афрыка́нскім |
азія́цка-афрыка́нскай
азія́цка-афрыка́нскаю |
азія́цка-афрыка́нскім |
азія́цка-афрыка́нскімі |
| М. |
азія́цка-афрыка́нскім |
азія́цка-афрыка́нскай |
азія́цка-афрыка́нскім |
азія́цка-афрыка́нскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
негры́лы
(ісп. negrillo, ад negro = чорны)
прадстаўнікі негрыльскай расы, афрыканскія пігмеі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АЛІМПІ́ЙСКІ РУХ,
міжнародны грамадскі рух, накіраваны на прапаганду і развіццё спорту праз падрыхтоўку і арганізацыю Алімпійскіх гульняў. Аб’ядноўвае мільёны людзей незалежна ад паліт. і рэліг. перакананняў, расавай прыналежнасці на прынцыпах раўнапраўя, дэмакратыі і ўзаемнай павагі. Асн. мэты і прынцыпы алімпійскага руху выкладзены ў Алімпійскай хартыі. Арганізац. аснова алімпійскага руху — Міжнародны алімпійскі камітэт (МАК), Нацыянальныя алімпійскія камітэты (НАК) і іх кантынентальныя аб’яднанні (Асацыяцыя нац. алімпійскіх к-таў, Алімпійскі Савет Азіі, Асацыяцыя еўрап. нац. алімпійскіх к-таў і інш.), арганізац. к-ты Алімпійскіх гульняў, міжнар. і нац. федэрацыі па алімпійскіх відах спорту. Важную ролю ў развіцці алімпійскага руху адыгрываюць алімпійскія кангрэсы, сесіі МАК, дзейнасць яго спецыялізаваных камісій і інстытутаў, а таксама розных міжнар. спарт. арг-цый (Трыбунал спарт. арбітражу, Вярх. Савет міжнар. спарт. арбітражу, Міжнар. алімпійская асацыяцыя даследаванняў у спарт. медыцыне і інш.). Алімпійскі рух мае свае традыцыі, рытуалы, алімпійскую сімволіку.
Гісторыя сучаснага алімпійскага руху пачынаецца з канца 19 ст. Па ініцыятыве франц. педагога, гісторыка і грамадскага дзеяча П. дэ Кубертэна ў 1894 у Парыжы адбыўся І Міжнар. спарт. (алімпійскі) кангрэс, які прыняў рашэнне аднавіць на сучаснай аснове Алімпійскія гульні. Праграмныя і арганізац. асновы алімпійскага руху, распрацаваныя Кубертэнам і яго паплечнікамі, удасканальваліся на працягу наступных дзесяцігоддзяў.
Розныя праграмы МАК па каардынацыі дзейнасці нац. алімпійскіх к-таў прадугледжваюць дапамогу ім у развіцці алімпійскага руху ў сваіх краінах (асн. з іх — праграма «Алімпійская салідарнасць»). Дзейнічаюць Міжнар. алімпійская акадэмія (засн. ў 1961 у Алімпіі, рыхтуе спецыялістаў вышэйшага класа ў розных галінах спорту), Алімпійскі музей (засн. ў 1993 у Лазане, Швейцарыя), Міжнар. алімпійская федэрацыя філатэлістаў (з 1982). Існуе сістэма алімпійскіх узнагарод — медалі для пераможцаў і прызёраў гульняў, Алімпійскі кубак і Алімпійскі ордэн (прысуджаюцца за асаблівыя заслугі ў развіцці алімпійскага руху) і інш. У сістэме алімпійскага руху вылучаюцца рэгіянальныя спарт. спаборніцтвы пад патранажам МАК (Азіяцкія, Афрыканскія, Панамерыканскія і інш. гульні), спаборніцтвы, што наладжваюцца пасля Алімпійскіх гульняў у алімпійскім горадзе для спартсменаў-інвалідаў (гл. Параалімпійскія гульні). На Беларусі алімпійскім рухам кіруе Нацыянальны алімпійскі камітэт Беларусі.
Літ.:
Le mouvement olympique = The olympie movement. Lausanne, 1993.
Г.К.Кісялёў.
т. 1, с. 257
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)