АРХІ́ЎНЫЯ КАМІ́СІІ, Губернскія вучоныя архіўныя камісіі,

губернскія ўстановы па зборы гіст. крыніц у Расіі ў 1884—1918. Створаны па ініцыятыве дырэктара імператарскага Археал. ін-та М.В.Калачова. Дзейнічалі ў 41 губ. Рас. імперыі, на Беларусі — Віцебская вучоная архіўная камісія. Паводле «Палажэння» ад 13.4.1884 іх задачай было захаванне дакументаў і стварэнне з іх калекцый для гіст. архіваў. У рабоце камісій удзельнічалі вучоныя (у т. л. У.І.Пічэта), пісьменнікі (М.Горкі, У.Г.Караленка). Камісіі арганізоўвалі б-кі, музеі, збіралі этнагр. матэрыял, праводзілі археал. раскопкі, выдавалі зборнікі «Труды», «Известия», «Действия»; усяго выйшла каля 900 выданняў. Да 1912 архіўныя камісіі падпарадкоўваліся Археал. ін-ту, пасля — Рускаму гіст. т-ву.

Літ.:

Самошенко В.Н. История архивного дела в дореволюционной России. М., 1989. С. 135—138;

Макарихин В.П. Губернские учёные архивные комиссии России. Нижний Новгород, 1991.

У.Я.Калаткоў.

т. 1, с. 534

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Губернскія вучоныя архіўныя камісіі 3/495; 4/76

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

ГУБЕ́РНСКІЯ ВУЧО́НЫЯ АРХІ́ЎНЫЯ КАМІ́СІІ,

гл. ў арт. Архіўныя камісіі.

т. 5, с. 517

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

«Палажэнне пра губернскія гістарычныя архівы і вучоныя архіўныя камісіі» 4/76

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

архі́ўны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. архі́ўны архі́ўная архі́ўнае архі́ўныя
Р. архі́ўнага архі́ўнай
архі́ўнае		 архі́ўнага архі́ўных
Д. архі́ўнаму архі́ўнай архі́ўнаму архі́ўным
В. архі́ўны (неадуш.)
архі́ўнага (адуш.)		 архі́ўную архі́ўнае архі́ўныя (неадуш.)
архі́ўных (адуш.)
Т. архі́ўным архі́ўнай
архі́ўнаю		 архі́ўным архі́ўнымі
М. архі́ўным архі́ўнай архі́ўным архі́ўных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

гісто́рыка-архі́ўны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. гісто́рыка-архі́ўны гісто́рыка-архі́ўная гісто́рыка-архі́ўнае гісто́рыка-архі́ўныя
Р. гісто́рыка-архі́ўнага гісто́рыка-архі́ўнай
гісто́рыка-архі́ўнае		 гісто́рыка-архі́ўнага гісто́рыка-архі́ўных
Д. гісто́рыка-архі́ўнаму гісто́рыка-архі́ўнай гісто́рыка-архі́ўнаму гісто́рыка-архі́ўным
В. гісто́рыка-архі́ўны (неадуш.)
гісто́рыка-архі́ўнага (адуш.)		 гісто́рыка-архі́ўную гісто́рыка-архі́ўнае гісто́рыка-архі́ўныя (неадуш.)
гісто́рыка-архі́ўных (адуш.)
Т. гісто́рыка-архі́ўным гісто́рыка-архі́ўнай
гісто́рыка-архі́ўнаю		 гісто́рыка-архі́ўным гісто́рыка-архі́ўнымі
М. гісто́рыка-архі́ўным гісто́рыка-архі́ўнай гісто́рыка-архі́ўным гісто́рыка-архі́ўных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

музе́йна-архі́ўны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. музе́йна-архі́ўны музе́йна-архі́ўная музе́йна-архі́ўнае музе́йна-архі́ўныя
Р. музе́йна-архі́ўнага музе́йна-архі́ўнай
музе́йна-архі́ўнае		 музе́йна-архі́ўнага музе́йна-архі́ўных
Д. музе́йна-архі́ўнаму музе́йна-архі́ўнай музе́йна-архі́ўнаму музе́йна-архі́ўным
В. музе́йна-архі́ўны (неадуш.)
музе́йна-архі́ўнага (адуш.)		 музе́йна-архі́ўную музе́йна-архі́ўнае музе́йна-архі́ўныя (неадуш.)
музе́йна-архі́ўных (адуш.)
Т. музе́йна-архі́ўным музе́йна-архі́ўнай
музе́йна-архі́ўнаю		 музе́йна-архі́ўным музе́йна-архі́ўнымі
М. музе́йна-архі́ўным музе́йна-архі́ўнай музе́йна-архі́ўным музе́йна-архі́ўных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

архі́ўны, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да архіва. Архіўныя матэрыялы, дакументы. Архіўны даведнік. Архіўны фонд.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

archive(s)​1 [ˈɑ:kaɪv(z)] n.

1. архі́ў, архі́ўныя дакуме́нты

2. архі́ў (месца захоўвання)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

дакуме́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Дзелавая папера, што пацвярджае права на што-н.

Апраўдальны д.

Д. аб адукацыі.

2. Пасведчанне, што пацвярджае асобу прад’яўніка.

Праверка дакументаў.

3. Пісьмовыя помнікі, якія сведчаць пра гістарычныя падзеі.

Старажытнабеларускія граматы — гістарычныя дакументы.

Архіўныя дакументы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)