дуэль, ‑і, ж.

1. Паядынак з выкарыстаннем зброі паміж дзвюма асобамі на зараней вызначаных умовах. Выклікаць на дуэль. Дуэль на шпагах.

2. перан. Змаганне двух якіх‑н. бакоў. Бесперастанку біла іх артылерыя, ведучы дуэль з нашай. Шамякін.

[Фр. duel.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

оса́дный воен. абло́гавы, аса́дны;

оса́дное положе́ние стан абло́гі;

на оса́дном положе́нии у ста́не абло́гі;

оса́дная артилле́рия аса́дная артыле́рыя.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

рэактыўны прыметнік | спецыяльны тэрмін

  1. гл. рэактывы.

  2. Які мае адносіны да ўтварэння такога руху, пры якім на цела, што рухаецца, дзейнічае сіла выцякаючага з яго струменя газу, пары, накіраваная ў бок, супрацьлеглы руху.

    • Р. рух.
    • Р. рухавік.
    • Р. самалёт (з рэактыўным рухавіком).
    • Рэактыўная артылерыя.

  3. Здольны рэагаваць на знешнія ўздзеянні, які наступае пад уплывам знешніх уздзеянняў.

    • Р. стан (расстройства псіхічнай дзейнасці, выкліканае эмацыянальным узрушэннем).

|| назоўнік: рэактыўнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

узмацні́ць сов., в разн. знач. уси́лить;

у. гук — уси́лить звук;

артыле́рыя ўзмацні́ла аго́нь — артилле́рия уси́лила ого́нь;

у. выхава́ўчую рабо́ту — уси́лить воспита́тельную рабо́ту

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Снара́д ‘гарматны боепрыпас’ (ТСБМ), ‘ступка з таўкачом’ (Сцяшк. Сл.), знара́д ‘гарматны набой’ (Некр. і Байк.). Ст.-рус. снарядъ сустракаецца ў перадачы слоў гетмана Хадкевіча ў 1615 г.: велѣлъ ис снаряду палит, што можа сведчыць пра наяўнасць слова ў спецыфічным значэнні ‘гармата’ ў старабеларускі перыяд, у той час, як у рускіх помніках шырока ўжывалася нарядъ ‘артылерыя’ (Адзінцоў, Этимология–1981, 89–90). У сучаснай літаратурнай мове, хутчэй за ўсё, запазычана з рус. снаряд. Гл. Трубачоў, Дополн., 3, 697; ЕСУМ, 5, 333. Гл. нарад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Art.

=

1.

Artikel – пункт, параграф, артыкул (газеты, дагавора і г.д.)

2.

Artillerie – артылерыя

3.

Erzeugnis – рэч, выраб

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

вайна́ ж., прям., перен. война́;

Вялі́кая Айчы́нная в. — Вели́кая Оте́чественная война́;

сусве́тная в. — мирова́я война́;

○ грамадзя́нская в. — гражда́нская война́;

рэ́йкавая в. — ре́льсовая война́;

◊ артыле́рыя — бог вайны́ — артилле́рия — бог войны́;

развяза́ць вайну́ — развяза́ть войну́;

хало́дная в. — холо́дная война́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

палявы́ в разн. знач. полево́й;

~вы́я рабо́ты — полевы́е рабо́ты;

~ва́я артыле́рыя — полева́я артилле́рия;

~ва́я пра́ктыка — полева́я пра́ктика;

~ва́я даро́га — полева́я доро́га;

○ ~ва́я по́шта — полева́я по́чта;

п. шпіта́ль — полево́й го́спиталь;

~ва́я су́мка — воен. полева́я су́мка;

п. шпат — мин. полево́й шпат

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

ко́нный

1. прил. ко́нны;

ко́нный двор ко́нны двор;

ко́нная а́рмия ко́нная а́рмія;

ко́нная артилле́рия ко́нная артыле́рыя;

ко́нная тя́га ко́нная ця́га;

ко́нный приво́д ко́нны прыво́д (мане́ж);

ко́нный заво́д ко́нны заво́д;

ко́нный спорт ко́нны спорт;

2. сущ. ко́нны, -ннага м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

горны 1, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да гары (у 1 знач.). Горны ланцуг. Горнае паветра. // Які знаходзіцца ў гарах. Горнае паселішча. Горныя лугі. ▪ Стала так ціха, што здавалася — ручай грыміць, як горны вадапад. Самуйлёнак. // Гарысты; пакрыты гарамі. Горная краіна. // Прызначаны для выкарыстання ў гарах. Горная артылерыя. Горныя лыжы.

2. Які здабываецца з зямных нетраў. Горныя руды.

3. Які мае адносіны да распрацоўкі зямных нетраў. Горны інжынер. Горны камбайн.

•••

Горная хвароба гл. хвароба.

Горны баран гл. баран (у 2 знач.).

Горны хрусталь гл. хрусталь.

Горны лён гл. лён.

горны 2, ‑ая, ‑ае.

Разм. Поўны горычы, гора; гаротны. І маёр штораз прыгорне Да грудзей сваіх малую: — Не журыся, сум твой горны Я душой таксама чую. Кірэенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)