АРБІТА́ЛЬНАЯ СТА́НЦЫЯ,

касмічны апарат, які працяглы час функцыянуе на арбіце штучнага спадарожніка Зямлі або інш. планеты ці яе спадарожніка. Можа дзейнічаць у пілатуемым (з экіпажам касманаўтаў) і аўтам. рэжымах. Першая ў свеце эксперым. арбітальная станцыя створана 16.1.1969 на арбіце стыкоўкай караблёў «Саюз-4» і «Саюз-5»; доўгачасовая сав. арбітальная станцыя «Салют» выведзена на арбіту 19.4.1971; у ЗША арбітальная станцыя «Скайлэб» запушчана 14.5.1973; з 20.2.1986 дзейнічае арбітальная станцыя «Мір».

Арбітальная станцыя дастаўляецца на арбіту 2 спосабамі: цалкам збіраецца на Зямлі і выводзіцца на арбіту ракетай-носьбітам (маса і габарыты арбітальнай станцыі абмежаваны энергет. магчымасцямі ракеты); зборка ажыццяўляецца на арбіце з элементаў, якія дастаўляюцца ракетамі-носьбітамі ці транспартнымі караблямі, што дае магчымасць ствараць арбітальныя станцыі неабходнай масы, аб’ёму і канфігурацыі, у працэсе эксплуатацыі мяняць яе прызначэнне і спецыялізацыю. Найб. важная праблема пры стварэнні арбітальнай станцыі — стыкоўка на арбіце. Канструкцыі арбітальнай станцыі прадугледжваюць вырашэнне праблем пераадольвання працяглага ўздзеяння бязважкасці на арганізм чалавека, аховы ад радыяцыі і мікраметэарытаў, забеспячэння надзейнасці і дастатковага рэсурсу працы бартавых сістэм і інш.

Арбітальныя станцыі выкарыстоўваюцца для даследавання каляземнай (каляпланетнай) касм. прасторы і Зямлі (планеты) з арбіты штучнага спадарожніка; правядзення метэаралагічных і астр. назіранняў, медыка-біял. і тэхн. эксперыментаў, ваеннай разведкі і інш., могуць служыць базай для зборкі і запуску цяжкіх міжпланетных касм. караблёў.

т. 1, с. 458

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Арбітальная навуковая станцыя 9/337

- » - «Салют» 9/337; 11/360—361 (укл.)

- » - «Скайлэб» (ЗША) 11/360—361 (укл.)

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

«Мір»,

арбітальная станцыя.

т. 10, с. 460

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

skylab

[ˈskaɪlæb]

n.

арбіта́льная ста́нцыя

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

арбіта́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. арбіта́льны арбіта́льная арбіта́льнае арбіта́льныя
Р. арбіта́льнага арбіта́льнай
арбіта́льнае		 арбіта́льнага арбіта́льных
Д. арбіта́льнаму арбіта́льнай арбіта́льнаму арбіта́льным
В. арбіта́льны (неадуш.)
арбіта́льнага (адуш.)		 арбіта́льную арбіта́льнае арбіта́льныя (неадуш.)
арбіта́льных (адуш.)
Т. арбіта́льным арбіта́льнай
арбіта́льнаю		 арбіта́льным арбіта́льнымі
М. арбіта́льным арбіта́льнай арбіта́льным арбіта́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

арбіта́льны, ‑ая, ‑ае.

Які ажыццяўляецца па арбіце. Арбітальны палёт. // Які рухаецца або прызначаны для руху па арбіце, які знаходзіцца на якой‑н. арбіце. Арбітальная ракета.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

арбіта́льны касм. Bahn-, Úmlauf -;

арбіта́льная ху́ткасць Úmlaufgeschwindigkeit f -, -en;

арбіта́льны палёт Báhnflug m -(e)s, -flüge;

арбіта́льная ста́нцыя Orbitálstation f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

спін-арбіта́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. спін-арбіта́льны спін-арбіта́льная спін-арбіта́льнае спін-арбіта́льныя
Р. спін-арбіта́льнага спін-арбіта́льнай
спін-арбіта́льнае		 спін-арбіта́льнага спін-арбіта́льных
Д. спін-арбіта́льнаму спін-арбіта́льнай спін-арбіта́льнаму спін-арбіта́льным
В. спін-арбіта́льны (неадуш.)
спін-арбіта́льнага (адуш.)		 спін-арбіта́льную спін-арбіта́льнае спін-арбіта́льныя (неадуш.)
спін-арбіта́льных (адуш.)
Т. спін-арбіта́льным спін-арбіта́льнай
спін-арбіта́льнаю		 спін-арбіта́льным спін-арбіта́льнымі
М. спін-арбіта́льным спін-арбіта́льнай спін-арбіта́льным спін-арбіта́льных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

«Салют» (арбітальная навук. станцыя) 4/102, 378; 5/488—489 (укл.), 497; 8/354; 9/172, 337, 394; 11/304, 360—361 (укл.)

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)