антонім назоўнік | мужчынскі род
У мовазнаўстве: слова, процілеглае па значэнню другому слову, напр. «белы» і «чорны», «дабро» і «зло» і пад.
|| прыметнік: антанімічны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)
анто́нім м., лингв. анто́ним
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
анто́ним лингв. анто́нім, -ма м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
antonym [ˈæntənɪm] n. ling. анто́нім
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
антонімы, ‑аў; адз. антонім, ‑а, м.
Пары слоў з процілеглым значэннем: праўда — хлусня, дабро — зло і пад.
[Ад грэч. anti — супраць і onyma — імя, назва.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
antonym
[ˈæntənɪm]n.
анто́нім -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
antonim, ~u
м. лінгв. антонім
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Разду́мацца ’падумаць і змяніць ранейшы намер, рашэнне’ (Др.-Падб.), рус. смал. разду́маться ’перадумаць’. Ад раз- і ду́маць (гл.) як антонім да наду́мацца ’прыняць рашэнне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разра́яць ’разлучыць, развесці’ (Сцяшк. Сл.). Ад раз- са значэннем дзеяння, супрацьлеглага папярэдняму, і ра́іць (гл.), як антонім да пара́іць, нара́іць (я на месцы і з’яўляецца вынікам моцнага якання).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Збо́жжа ’хлебныя расліны, зерне’. Рус. зах., паўд., бранск. сбожье, збожье ’тс’, укр. збіжжя ’тс’, ’маёмасць’, польск. zboże ’збожжа’, в.-луж. zbožo, н.-луж. zbóžo ’шчасце, дабрабыт’, чэш. zboží ’тавар, маёмасць’, дыял. ’збожжа’, славац. zbožie ’збожжа’. Ст.-бел. збоже (Александрыя). Ст.-укр. збожє (XV ст.). Паўн.-слав. sъbožьje параўноўваюць са ст.-інд. subhágas ’які прыносіць шчасце’, авест. hubaɣa ’шчаслівы’. Фасмер, 2, 84–85. Брукнер (647) лічыць, што ўкр. < польск., паколькі толькі ў польск. (з зах.-слав.) значэнне агульнага багацця перайшло на с.-г. тавары. Улічваючы, што ва ўкр. вядома значэнне ’маёмасць’, адно з агульных для іншых слав. моў, наўрад ці абавязкова ўкр., бел. і дыял. рус., запазычаныя з польск., тым больш што слова фіксуецца яшчэ ў XV ст., хаця, паводле Брукнера, земляробчае значэнне ў польск. з XVI ст. Таму прасл. дыял. sъbožьje, паводле Махэка₂ (712), адцягнены назоўнік ад прыметніка sъbogъ, што дакладна адпавядае прыведзеным паралелям са ст.-інд., авест. Гл. бог, убогі (як антонім). Пра ст.-бел. збоже гл. Шадурскі, дыс.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)