Алювіяльныя глебы, гл. Глеба
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Алювіяльныя раўніны 1/278, 362
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЛЮВІЯ́ЛЬНЫЯ РАЎНІ́НЫ,
нізінныя прасторы, якія ўтварыліся ў выніку акумуляцыйнай дзейнасці вял. рэк на месцы шырокіх і доўгіх паніжэнняў зямной паверхні [напр., Паданская раўніна (Італія), Вял. Кітайская раўніна]. Паверхня алювіяльных раўнін складаецца з шырокіх поймаў, фрагментаў рачных тэрас. На Беларусі найб. паніжаныя месцы (да 130 м над узр. м.) з амаль плоскім рэльефам заняты балотамі і забалочанымі ўчасткамі з пясчанымі дзюнамі (выдмамі). Значныя ч. Бел. Палесся (Гомельскае і Прыпяцкае Палессі) — фрагменты алювіяльных і водна-ледавіковых раўнін, дзе на месцы Прыпяцкага прагіну намножыліся водна-ледавіковыя адклады, алювій Дняпра і яго прытокаў.
т. 1, с. 290
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
алювія́льны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
алювія́льны |
алювія́льная |
алювія́льнае |
алювія́льныя |
| Р. |
алювія́льнага |
алювія́льнай
алювія́льнае |
алювія́льнага |
алювія́льных |
| Д. |
алювія́льнаму |
алювія́льнай |
алювія́льнаму |
алювія́льным |
| В. |
алювія́льны (неадуш.)
алювія́льнага (адуш.) |
алювія́льную |
алювія́льнае |
алювія́льныя (неадуш.)
алювія́льных (адуш.) |
| Т. |
алювія́льным |
алювія́льнай
алювія́льнаю |
алювія́льным |
алювія́льнымі |
| М. |
алювія́льным |
алювія́льнай |
алювія́льным |
алювія́льных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
аллювиа́льный геол. алювія́льны;
аллювиа́льные отложе́ния алювія́льныя адкла́ды;
аллювиа́льные равни́ны алювія́льныя раўні́ны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
азёрна-алювія́льны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
азёрна-алювія́льны |
азёрна-алювія́льная |
азёрна-алювія́льнае |
азёрна-алювія́льныя |
| Р. |
азёрна-алювія́льнага |
азёрна-алювія́льнай
азёрна-алювія́льнае |
азёрна-алювія́льнага |
азёрна-алювія́льных |
| Д. |
азёрна-алювія́льнаму |
азёрна-алювія́льнай |
азёрна-алювія́льнаму |
азёрна-алювія́льным |
| В. |
азёрна-алювія́льны (неадуш.)
азёрна-алювія́льнага (адуш.) |
азёрна-алювія́льную |
азёрна-алювія́льнае |
азёрна-алювія́льныя (неадуш.)
азёрна-алювія́льных (адуш.) |
| Т. |
азёрна-алювія́льным |
азёрна-алювія́льнай
азёрна-алювія́льнаю |
азёрна-алювія́льным |
азёрна-алювія́льнымі |
| М. |
азёрна-алювія́льным |
азёрна-алювія́льнай |
азёрна-алювія́льным |
азёрна-алювія́льных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
żuławy
мн. паплавы; раўніны (алювіяльныя)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
АЛЮ́ВІЙ, алювіяльныя адклады (ад лац. alluvio нанос, намыў),
адклады водных патокаў (рэк, ручаёў), якія намножыліся ў рэчышчах, на поймах і тэрасах рачных далін. Складаюцца з абломкавага матэрыялу рознай велічыні, ступені сартавання і абкатанасці (галечнік, жвір, пяскі, супескі, суглінкі, гліны), нярэдка з лінзамі торфу. Утварае поймы (паплавы), алювіяльныя тэрасы ўсіх рэк, алювіяльныя раўніны, займае больш за 5% тэр. Беларусі. Звычайна слаісты. Характэрна косая слаістасць, што абумоўлена напрамкамі руху водных патокаў. Вылучаюць рэчышчавую, поймавую і старычную разнавіднасці (фацыі). Фарміраванне алювію ў рэчышчы адбываецца ў выніку папярочнага цыркуляцыйнага руху вады, якая падмывае ўвагнуты бераг, наслойваючы сегменты грубага матэрыялу (галечнік, жвір, пяскі) каля выпуклага берага. Поймавы алювій адкладваецца пры шырокіх разлівах у поймах рэк і складзены з найб. тонкага пясчана-гліністага матэрыялу. Старычны фарміруецца ў азёрападобных старых рэчышчах і складзены з багатых арган. рэчывамі супескаў, суглінкаў, ілу, торфу. З валунова-галечным алювіем горных рэк звязаны россыпы золата, плаціны, волава і інш. цяжкіх мінералаў; са жвірова-пясчаным рэчышчавым алювіем рэк нізкагор’яў і раўнін — радовішчы буд. пяскоў і жвіру. Алювій — субстрат алювіяльных глебаў (гл. Поймавыя глебы).
М.Я.Зусь.
т. 1, с. 290
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АКУМУЛЯТЫ́ЎНЫЯ РАЎНІ́НЫ, намыўныя раўніны,
наносныя раўніны, выраўнаваныя паверхні, утвораныя ў выніку працяглага намнажэння (акумуляцыі) рыхлых асадкавых горных парод рознага паходжання. Адрозніваюць марскога (раўніны марской акумуляцыі, або першасныя), рачнога (алювіяльныя), азёрнага (азёрныя), ледавіковага (марэнныя, флювіягляцыяльныя, або зандравыя, раўніны) паходжання; вылучаюць таксама падводныя акумулятыўныя раўніны (гл. Абісальныя раўніны).
т. 1, с. 217
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)