Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«Доклады Академии наук СССР» (час.) 4/254
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
«Вестник Академии наук СССР» (час.) 3/50
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
«Доклады Академии наук БССР» (час.) 4/254; 7/361; 11/209
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
правадзе́йны: п. член (чаго) действи́тельный член (чего);
п. член акадэ́міі наву́к — действи́тельный член акаде́мии нау́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
действи́тельный
1. (реальный) рэчаі́сны;
2. (подлинный) сапра́ўдны;
3. / действи́тельный зало́г грам. незале́жны стан;
действи́тельная слу́жба воен. абавязко́вая слу́жба;
действи́тельный член акаде́мии нау́к правадзе́йны член акадэ́міі наву́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
КУРБА́ТАЎ Ігар Міхайлавіч
(13.3.1905, Масква — 19.10.1969),
бел. вучоны ў галіне фізіялогіі раслін. Д-р біял. н. (1949). Засл. дз. нав. Беларусі (1965). Скончыў Маскоўскі ун-т (1930). З 1954 у БСГА. Навук. працы па біяхіміі глебы і торфу; вывучаў фізіял. дзеянне глеб на працэсы росту, фотасінтэзу раслін.
Тв.:
К вопросу о природе гумуса почв и торфов (разам з Е.І.Двойнішнікавай, В.Ф.Курбатавай) // Тр. Белорусской с.-х. академии. 1959. Т. 32, вып. 1;
Современные представления о природе гумуса и его роли в жизни почв и растений // Вопросы биологической активности почвы. Горки, 1968.
т. 9, с. 45
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
А́КТЫ АРХЕАГРАФІ́ЧНАЙ ЭКСПЕДЫ́ЦЫІ, «Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи Археографическою экспедициею Императорской Академии наук»,
серыя дакументаў па гісторыі Расіі. Выдадзены Археаграфічнай камісіяй (т. 1—4. Спб., 1836). 1-ы т. ахоплівае 1294—1598, 2-і — 1598—1613, 3-і — 1613—45, 4-ы — 1645—1700. Змяшчаюць крыніцы па сац.-эканам. (дакументы пра збор дзярж. даходаў, вышук збеглых сялян і інш.), паліт., ваен. і царк. гісторыі (матэрыялы пра выбранне на царства Б.Гадунова, вайну з Рэччу Паспалітай 1654—67, царк. раскол і інш.). Да «Актаў...» складзены імянны, геагр. і прадметны паказальнікі (Спб., 1838).
т. 1, с. 210
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БУЯ́ЛЬСКІ Ілья Васілевіч
(6.8.1789, с. Вараб’ёўка Чарнігаўскай вобл., Украіна — 20.12.1866),
расійскі анатам і хірург; заснавальнік вучэння пра індывід. зменлівасць. Акад. Пецярбургскай АМ (1842). Скончыў Мед.-хірург. акадэмію ў Пецярбургу (1814), працаваў у ёй (з 1821 праф.). Выкладаў пластычную анатомію ў Акадэміі мастацтваў. Навук. працы па тапаграфічнай анатоміі органаў, метадах аператыўнага лячэння сасудзістых анеўрызмаў, бальзаміраванні, замарожванні трупаў. Адзін з першых у Расіі выкарыстаў наркоз, пераліванне крыві, антысептычныя сродкі. Рацыяналізаваў хірург. інструменты (шпрыц, турнікет, шпатэль).
Тв.:
Анатомо-хирургические таблицы... [Ч. 1—3]. СПб., 1828—52;
Краткая общая анатомия тела человеческого. СПб., 1844;
Анатомические записки для обучающихся живописи и скульптуре в Имп. Академии художеств. СПб., 1860.
т. 3, с. 369
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
член м., в разн. знач. член;
адчува́ць сто́мленасць ва ўсіх ~нах — чу́вствовать уста́лость во всех чле́нах;
правадзе́йны ч. Акадэ́міі наву́к — действи́тельный член Акаде́мии нау́к;
○ ч. ска́за — грам. член предложе́ния;
ч. прапо́рцыі — мат. член пропо́рции;
неазнача́льны ч. — грам. неопределённый член;
аднаро́дныя ~ны ска́за — грам. одноро́дные чле́ны предложе́ния;
гало́ўныя ~ны ска́за — грам. гла́вные чле́ны предложе́ния;
дада́ныя ~ны ска́за — грам. второстепе́нные чле́ны предложе́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)