Віцебскі інстытут разумова адсталых дзяцей 1/253

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

адста́лы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. адста́лы адста́лая адста́лае адста́лыя
Р. адста́лага адста́лай
адста́лае
адста́лага адста́лых
Д. адста́ламу адста́лай адста́ламу адста́лым
В. адста́лы (неадуш.)
адста́лага (адуш.)
адста́лую адста́лае адста́лыя (неадуш.)
адста́лых (адуш.)
Т. адста́лым адста́лай
адста́лаю
адста́лым адста́лымі
М. адста́лым адста́лай адста́лым адста́лых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адста́лы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. адста́лы адста́лая адста́лае адста́лыя
Р. адста́лага адста́лай
адста́лае
адста́лага адста́лых
Д. адста́ламу адста́лай адста́ламу адста́лым
В. адста́лы (неадуш.)
адста́лага (адуш.)
адста́лую адста́лае адста́лыя (неадуш.)
адста́лых (адуш.)
Т. адста́лым адста́лай
адста́лаю
адста́лым адста́лымі
М. адста́лым адста́лай адста́лым адста́лых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адста́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які астаўся ззаду пры перамяшчэнне руху. Адсталая ад выраю птушка.

2. Які адстаў у эканамічным развіцці. [Максіманаў:] — Наш раён па сярэдніх паказчыках не лічыцца адсталым. Шахавец. З кабінета першага сакратара выляталі па адным чырвоныя і мокрыя ад поту старшыні адсталых калгасаў. Шамякін.

3. Які знаходзіцца на нізкім узроўні развіцця ў параўнанні з іншымі. Адсталая народнасць. Адсталая тэхніка. □ Думкі нават самых адсталых, цёмных, несвядомых людзей за апошнія гады пайшлі ў іншы бок. Чорны. // у знач. наз. адста́лы, ‑ага, м.; адста́лая, ‑ай, ж. Выйсці з ліку адсталых. // Які не адпавядае патрабаванням часу, устарэлы. Адсталыя погляды. Адсталая тэорыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

квас, -у, мн. -ы́, -о́ў, м.

Кіславаты напітак, прыгатаваны на вадзе з хлеба з соладам, а таксама з фруктаў, ягад.

К. з каліны.

Перабівацца з хлеба на квас — жыць бедна, галадаючы.

|| памянш. квасо́к, -ску́, м.

|| прым. ква́сны, -ая, -ае.

Квасны патрыятызм (уст., неадабр.) — няправільнае, агульнае ўсхваленне ўсяго свайго, нават адсталых форм жыцця і побыту, і ганьбаванне ўсяго чужога.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

алігафрэнапедаго́гіка

(ад алігафрэнія + педагогіка)

раздзел педагогікі, які распрацоўвае пытанні навучання і выхавання разумова адсталых дзяцей.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

алігафрэнапедаго́гіка, ‑і, ДМ ‑гіцы, ж.

Навука пра выхаванне, навучанне і шляхі карэкцыі недахопаў развіцця разумова адсталых дзяцей і дзяцей, у якіх пасля энцэфаліту, менінгіту і інш. хвароб і траўмаў мозгу парушылася дзейнасць цэнтральнай нервовай сістэмы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хвасці́зм, ‑у, м.

Апартуністычная ідэалогія і тактыка, якая праяўляецца ў абмежаванні рэвалюцыйных задач рабочага класа, у зніжэнні яго палітычных і эканамічных патрабаванняў да ўзроўню свядомасці адсталых элементаў, у адмаўленні кіруючай ролі партыі і значэння перадавой марксісцкай тэорыі ў рабочым руху.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

retarded

[rɪˈtɑ:rdɪd]

1.

adj.

1) запо́зьнены, затрыма́ны

2) разумо́ва адста́лы, разумо́ва недаразьві́ты

a class for retarded children — кля́са для разумо́ва адста́лых дзяце́й

2.

n.

недаразьві́ты -ага m., недаразьві́тая f.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

зубр, ‑а, м.

1. Дзікі лясны бык сямейства пустарогіх. У Белавежскай пушчы жывуць зубры, дзе-нідзе трапляюцца мядзведзь. «Звязда».

2. перан. Разм. Пра буйнога спецыяліста, уплывовую асобу ў якой‑н. галіне дзейнасці. Максіма здзівіла, што сярод .. [пракурораў] няма зубра абвінавачання пракурора Пжылуцкага, аўтара абвінаваўчага акта. Машара. // Пра таго, хто ўпарта трымаецца сваіх адсталых поглядаў. Лаяў арыштаваных толькі .. дваранскі з’езд, але ад гэтых зуброў, ад гэтага гнязда цемрашальства ніхто нічога іншага і не чакаў. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)