адста́віць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. адста́ўлю адста́вім
2-я ас. адста́віш адста́віце
3-я ас. адста́віць адста́вяць
Прошлы час
м. адста́віў адста́вілі
ж. адста́віла
н. адста́віла
Загадны лад
2-я ас. адста́ў адста́ўце
Дзеепрыслоўе
прош. час адста́віўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.

1. што. Паставіць на новае месца, пераставіць.

А. крэсла ўбок.

2. што. Адвесці ўбок, выставіць.

А. нагу.

3. каго-што. Звольніць, зняць; вызваліць ад выканання якіх-н. абавязкаў; пазбавіць магчымасці займацца якой-н. справай (уст.).

А. ад выканання абавязкаў.

4. што і без дап. Адста́віць! Каманда, якая азначае адмену папярэдняй каманды або загад спыніць што-н.

А. размовы ў страі!

|| незак. адстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адста́віць сов.

1. в разн. знач. отста́вить; отнести́;

а. плот — отнести́ забо́р;

а. нагу́ — отста́вить но́гу;

а. за́сланку — отста́вить засло́нку;

2. (выставить вперёд) вы́пятить;

а. губу́ — вы́пятить губу́;

3. воен. (команда) отста́вить!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адста́віць, ‑стаўлю, ‑ставіш, ‑ставіць; зак.

1. што. Пераставіць, адсунуць убок. Выпілі да дна, толькі старая, ледзь паспытаўшы, адставіла чарку ўбок. Броўка. // Адвесці ўбок, выставіць (руку, нагу, губы і пад.). [Іван Іванавіч] крочыў спераду, моцна адставіўшы адну руку, і цягнуў каляску. Карпюк. Жвір адставіў нагу і затупаў наском туфля па падлозе. Адамчык. Тодар аж губы адставіў, і вусы яго светлыя натапырыліся ад здзіўлення. Крапіва.

2. перан.; каго. Вызваліць ад выканання якіх‑н. абавязкаў; пазбавіць магчымасці займацца якой‑н. справай. І хоць Костуся ад працы ў сельсавеце і адставілі, але і ён прыйшоў. Чорны.

3. што і без дап. Каманда для адмены папярэдняй каманды, для спынення якіх‑н. дзеянняў. [Урач:] — Сёння ўначы адыходзіць каравая, трэба будзе неадкладна паведаміць амерыканцам... — Адставіць! — сціснуйшы кулакі, прашаптала Галіна Пятроўна. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адста́віць

1. (адсунуць убок) wégstellen vt, beiséite stéllen, wégschieben* vt, wégrücken vt;

2. (вызваліць ад абавязкаў) entlássen* vt; suspendíeren vt (часова);

3.:

адста́віць! вайск. Kommándo zurück!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

паадстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., што.

Адставіць убок усё, многае.

П. крэслы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адтапы́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што (разм.).

Адставіць, выпнуць, высунуць уперад.

А. крылцы.

|| незак. адтапы́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

отслони́ть сов. адста́віць, адсу́нуць, адхілі́ць, адхіну́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паадніма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., што.

1. Адняць, адставіць ад чаго-н. усё, многае.

П. драбіны ад сцяны.

2. безас. Паралізаваць.

Ногі пааднімала.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Аддаду́рыць ’адставіць’ (Сцяц.), аддудурыць ’адтапырыць’ (Яўс.), аддыдурыць ’адставіць дудкаю (хвост)’ (Бяльк.), аддудырыць ’адставіць нязграбна, няўклюдна’ (Юрч. Сін.), аддудыраны ’адтапыраны’ (Янк. II), аттатурыць ’адтапырыць’ (там жа), аттатураны ’адтапыраны’ (там жа). Тлумачэнне Бялькевіча мае ясныя рысы народнай этымалогіі. Марфалагічна тут біпрэфіксальная форма дзеяслова з разавым дзеяннем (ад‑да‑дур‑ыць). Слова, магчыма, літоўскага паходжання: atadùrti ’адыходзіць’, sudùrdyti ’адставіць з першаснага палажэння’. Наконт літ. dùrti ’штурхаць’ гл. Фрэнкель, 113.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)