адка́звацца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
адка́зваюся |
адка́зваемся |
| 2-я ас. |
адка́зваешся |
адка́зваецеся |
| 3-я ас. |
адка́зваецца |
адка́зваюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
адка́зваўся |
адка́зваліся |
| ж. |
адка́звалася |
| н. |
адка́звалася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
адка́звайся |
адка́звайцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
адка́зваючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
адка́звацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да адказацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасава́ць², -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; незак.
1. Заяўляць пас² (у 1 знач.) у картачнай гульні.
2. перан. Прызнаючы сябе бяссільным, няздольным, адказвацца ад далейшых намаганняў, здавацца.
Не п. ні перад чым.
|| зак. спасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ашы́йна ’не вельмі, неабавязкова’ (Шат.). Няясна; параўн. блізкае па семантыцы чэш. ošivati se ’адмахвацца’, ц.-слав. ошити сѧ ’abstinere, адказвацца’ (якія Махэк₂, 607, узводзіць да праслав. šibati) і серб.-харв. ошѝјати ’перавярнуць, завярнуць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адмага́цца ’не згаджацца’ (КЭС, лаг.), адмыгацца ’адмаўляцца’, ’як мага адказвацца’ (Бяльк.) да магчы (гл.). Незвычайная семантыка сведчыць у карысць калькі. Але існуе магчымасць тлумачэння: адмагацца : дамагацца, як адмаўляцца : дамаўляцца (Міхневіч, БЛ, 1973, 3, 60). Тады тут адбыўся працэс аналагічнага словаўтварэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сціска́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да сціснуцца.
2. Разм. Адчуваць няёмкасць, сарамлівасць. Пятрусь баяўся і таго, каб Рыгор не пачаў саромецца. .. Чаго іншага, а пачне сціскацца, адказвацца ад патрат на яго. Гартны. // (з адмоўем «не»). Абл. Дзейнічаць бесцырымонна ў адносінах да каго‑н. Цяпер яна [маладзіца] смяецца і не сціскаецца ў розных мянушках па .. адрасу [Лабановіча]. Колас.
3. Разм. Ціснуцца; скупіцца. Чалавек ён [Стась Ломаць] быў хітры, усё прыбядняўся, сціскаўся, і не любілі яго ў Наносах. Чарнышэвіч.
4. Зал. да сціскаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)