ада

прыназоўнік

Іншыя варыянты: а́д.

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ада, прыназ. з Р.

Разм. Тое, што і прыназ. «ад». Звычайна ужываецца ў спалучэннях «ада дня», «ада сну». Тым часам, здарэнні дзень ада дня несупынна ўскладняліся. Гартны. Хто прыносіць нам вясну, сонцам поплаў меціць, будзіць поле ада сну? Жаваранак, дзеці. Вітка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ад (ада), прыназ. з Р.

1. Указвае на зыходны пункт чаго-н.

Адысці ад агню.

Ад Мінска да Брэста.

Ад галавы да пят.

2. Указвае на крыніцу чаго-н.

Даведацца ад настаўніка.

3. Указвае на непасрэдную сувязь з чым-н., з якой-н. дзейнасцю.

Рабочы ад станка.

Людзі ад навукі.

4. Указвае на цэлае, якому належыць частка.

Крошкі ад хлеба.

Ножка ад крэсла.

5. Указвае на што-н., ад чаго пазбаўляюцца, што ліквідуецца, накіраванае супраць чаго-н.

Ачысціць ад пылу.

Схавацца ад спякоты.

Лекі ад хваробы.

6. Указвае на прычыну, падставу чаго-н.

Плакаць ад гора.

Вясёлы ад шчасця.

7. Указвае на другі прадмет, які супрацьпастаўляецца першаму.

Трэба адрозніваць дабро ад зла.

8. Ужыв. пры абазначэнні даты дакумента.

Загад ад 10 мая.

9. У выразах: год ад году, час ад часу, дзень ада дня і пад. указвае на часавую паслядоўнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

А́ДА

(Adda),

рака на Пн Італіі, левы прыток р. По. Даўж. 313 км, пл. бас. 8 тыс. км². Пачынаецца ў Альпах з воз. Канкана.

У вярхоўі цячэ па даліне Вальтэліна, цераз воз. Кома, перасякае перадгор’і Ламбардскіх Перадальпаў, у ніжнім цячэнні — па Паданскай раўніне. Паводкі вясной, летам і восенню. Сярэдні расход вады каля 250 м³/с. ГЭС. Злучана каналам з г. Мілан.

т. 1, с. 90

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ад, ада предлог с род.

1. в разн. знач. от, ото; (при указании причины, основания или при обозначении пространственных и временных пределов — ещё) с, со;

адысці́ ад го́рада — отойти́ от го́рода;

вы́зваліцца ад прыгнёту — освободи́ться от гнёта;

ад сасны́ адлама́лася галі́нка — от сосны́ отломи́лась ве́тка;

адмо́віцца ад выкана́ння зага́ду — отказа́ться от выполне́ния прика́за;

схава́цца ад дажджу́ — спря́таться от дождя́;

ве́сткі ад бацько́ў — ве́сти от роди́телей;

піса́ць ад рукі́ — писа́ть от руки́;

ад імя́ дэлега́цыі — от и́мени делега́ции;

ключы́ ад до́ма — ключи́ от до́ма;

шрам ад ране́ння — шрам от ране́ния;

адле́гласць ад го́рада да вёскі — расстоя́ние от го́рода до дере́вни;

ачы́сціць жы́та ад мякі́ны — очи́стить рожь от мяки́ны;

ляка́рства ад ка́шлю — лека́рство от ка́шля;

рашэ́нне ад во́сьмага красавіка́ — реше́ние от восьмо́го апре́ля;

ад усяго́ сэ́рца — от всего́ се́рдца;

дрыжа́ць ад стра́ху — дрожа́ть от стра́ха (со стра́ху);

ад вясны́ да во́сені — от (с) весны́ до о́сени;

2. разг. во́зле; у;

адны́ жнуць ад ле́су, другі́я ад ракі́ — одни́ жнут во́зле (у) ле́са, други́е во́зле (у) реки́;

3. обл. (при сравнит. и превосх. ст.) чаще всего переводится конструкциями без предлогов или сравнительными оборотами с союзом чем, а также предлогами из, изо;

вышэ́й ад гор — вы́ше гор;

мацне́й ад гро́му — сильне́е гро́ма; сильне́е, чем гром;

ле́пшы ад усі́х — лу́чше всех, са́мый лу́чший, лу́чший из всех;

ад сі́лы — от си́лы;

час ад ча́су — времена́ми, вре́мя от вре́мени

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ада..., прыстаўка (гл. ад...).

Ужываецца замест «ад...»: а) перад двума і больш зычнымі, напрыклад: адабраць, адагнаць, адарваць, адаткнуць; б) перад зычным з наступным апострафам або мяккім знакам, напрыклад: адаб’ю, адап’ю, адалью.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Паўлава Ада Дзмітрыеўна

т. 12, с. 201

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Рогаўцава Ада Мікалаеўна

т. 13, с. 392

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Салохіна Ада Іванаўна

т. 14, с. 115

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Шчарбіна Ада Эмануілаўна

т. 17, с. 497

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)