Абстрактная праца 1/40; 2/605; 5/381; 10/190

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

АБСТРА́КТНАЯ ТО́ЕСНАСЦЬ,

гл. ў арт. Тоеснасць.

т. 1, с. 45

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

абстра́ктны, ‑ая, ‑ае.

1. Адцягнены, атрыманы шляхам абстракцыі (у 1 знач.); проціл. канкрэтны. Абстрактныя паняцці. Абстрактныя вобразы. Абстрактная рэчаіснасць. Абстрактная ідэя. Абстрактная ісціна. Абстрактная форма. Абстрактная праца.

2. Заснаваны на абстракцыі; такі, які карыстаецца абстракцыяй. Абстрактны метад. Абстрактнае мастацтва. Абстрактнае мысленне. Абстрактны гуманізм.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фане́ма, -ы, мн. -ы, -не́м, ж.

У мовазнаўстве: абстрактная гукавая адзінка мовы, якая выконвае сэнсаадрознівальную функцыю.

|| прым. фане́мны, -ая, -ае і фанематы́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абстра́ктны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абстра́ктны абстра́ктная абстра́ктнае абстра́ктныя
Р. абстра́ктнага абстра́ктнай
абстра́ктнае		 абстра́ктнага абстра́ктных
Д. абстра́ктнаму абстра́ктнай абстра́ктнаму абстра́ктным
В. абстра́ктны (неадуш.)
абстра́ктнага (адуш.)		 абстра́ктную абстра́ктнае абстра́ктныя (неадуш.)
абстра́ктных (адуш.)
Т. абстра́ктным абстра́ктнай
абстра́ктнаю		 абстра́ктным абстра́ктнымі
М. абстра́ктным абстра́ктнай абстра́ктным абстра́ктных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

канкрэ́тна-абстра́ктны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. канкрэ́тна-абстра́ктны канкрэ́тна-абстра́ктная канкрэ́тна-абстра́ктнае канкрэ́тна-абстра́ктныя
Р. канкрэ́тна-абстра́ктнага канкрэ́тна-абстра́ктнай
канкрэ́тна-абстра́ктнае		 канкрэ́тна-абстра́ктнага канкрэ́тна-абстра́ктных
Д. канкрэ́тна-абстра́ктнаму канкрэ́тна-абстра́ктнай канкрэ́тна-абстра́ктнаму канкрэ́тна-абстра́ктным
В. канкрэ́тна-абстра́ктны (неадуш.)
канкрэ́тна-абстра́ктнага (адуш.)		 канкрэ́тна-абстра́ктную канкрэ́тна-абстра́ктнае канкрэ́тна-абстра́ктныя (неадуш.)
канкрэ́тна-абстра́ктных (адуш.)
Т. канкрэ́тна-абстра́ктным канкрэ́тна-абстра́ктнай
канкрэ́тна-абстра́ктнаю		 канкрэ́тна-абстра́ктным канкрэ́тна-абстра́ктнымі
М. канкрэ́тна-абстра́ктным канкрэ́тна-абстра́ктнай канкрэ́тна-абстра́ктным канкрэ́тна-абстра́ктных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

метафары́чна-абстра́ктны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. метафары́чна-абстра́ктны метафары́чна-абстра́ктная метафары́чна-абстра́ктнае метафары́чна-абстра́ктныя
Р. метафары́чна-абстра́ктнага метафары́чна-абстра́ктнай
метафары́чна-абстра́ктнае		 метафары́чна-абстра́ктнага метафары́чна-абстра́ктных
Д. метафары́чна-абстра́ктнаму метафары́чна-абстра́ктнай метафары́чна-абстра́ктнаму метафары́чна-абстра́ктным
В. метафары́чна-абстра́ктны (неадуш.)
метафары́чна-абстра́ктнага (адуш.)		 метафары́чна-абстра́ктную метафары́чна-абстра́ктнае метафары́чна-абстра́ктныя (неадуш.)
метафары́чна-абстра́ктных (адуш.)
Т. метафары́чна-абстра́ктным метафары́чна-абстра́ктнай
метафары́чна-абстра́ктнаю		 метафары́чна-абстра́ктным метафары́чна-абстра́ктнымі
М. метафары́чна-абстра́ктным метафары́чна-абстра́ктнай метафары́чна-абстра́ктным метафары́чна-абстра́ктных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

фарма́льна-абстра́ктны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. фарма́льна-абстра́ктны фарма́льна-абстра́ктная фарма́льна-абстра́ктнае фарма́льна-абстра́ктныя
Р. фарма́льна-абстра́ктнага фарма́льна-абстра́ктнай
фарма́льна-абстра́ктнае		 фарма́льна-абстра́ктнага фарма́льна-абстра́ктных
Д. фарма́льна-абстра́ктнаму фарма́льна-абстра́ктнай фарма́льна-абстра́ктнаму фарма́льна-абстра́ктным
В. фарма́льна-абстра́ктны (неадуш.)
фарма́льна-абстра́ктнага (адуш.)		 фарма́льна-абстра́ктную фарма́льна-абстра́ктнае фарма́льна-абстра́ктныя (неадуш.)
фарма́льна-абстра́ктных (адуш.)
Т. фарма́льна-абстра́ктным фарма́льна-абстра́ктнай
фарма́льна-абстра́ктнаю		 фарма́льна-абстра́ктным фарма́льна-абстра́ктнымі
М. фарма́льна-абстра́ктным фарма́льна-абстра́ктнай фарма́льна-абстра́ктным фарма́льна-абстра́ктных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прыста́нішча, ‑а, н.

Месца, дзе можна прыстаць, прытуліцца, прыпыніцца; часовае жыллё. Драпеза загадаў патушыць усе пячуркі ў зямлянках, каб іх дым не выдаваў ворагу партызанскага прыстанішча. Паслядовіч. Стогнуць Бусліныя сосны: даўганосыя птахі сёлета занялі ў Грынях .. нечае шматгадовае прыстанішча. Пташнікаў. Па дарозе на горад выцягнуўся абоз у пошуках новага прыстанішча. Лобан. // перан. Пра таго (тое), хто (што) служыць аховай, абаронай. Абстрактная мара часам была адзіным прыстанішчам ад кашмараў жыцця. Перкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БА́ДЭНСКАЯ ШКО́ЛА,

фрайбургская школа, гейдэльбергская школа, кірунак у неакантыянстве канца 19 — пач. 20 ст. Мела значны ўплыў у Германіі. Гал. прадстаўнікі В.Віндэльбанд, Г.Рыкерт, Р.Кронер, Э.Ласк, Г.Мюнстэрберг і інш. Паводле вучэння прадстаўнікоў гэтай школы, у свеце неабходнасці і ўсеагульных абсалютных каштоўнасцяў існуе надіндывідуальная абстрактная дасканалая свядомасць, вышэйшая ступень існавання якой ідэал. Але ідэалы не заўсёды здзяйсняюцца. Адсюль і кантаўская супярэчнасць паміж быццём і неабходнасцю, павіннасцю. Асн. ідэя Бадэнскай школы ў тым, што філасофія — гэта навука пра ідэальныя нормы і абсалютныя каштоўнасці, а эмпірычныя навукі вывучаюць тое, што існуе заўсёды, устанаўліваюць агульныя заканамернасці з’яў прыроды; у адрозненне ад гэтых навук гіст. навука — ідэаграфічная (апісвае і ацэньвае грамадскія з’явы).

Літ.:

Ситковский Е. Неокантианство // Из истории философии XIX века: Сб. ст. М., 1933;

Григорьян Б. Неокантианство: Критич. очерк. М., 1962.

В.П.Пешкаў.

т. 2, с. 216

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)