Verbum

ка́ліва, -а, мн. -ы, -ліў і -ліваў, н.

1. Асобна ўзятая расліна, сцябліна, саломіна і пад.

К. пшаніцы.

2. перан. Пра самую малую колькасць чаго-н. (разм.).

К. надзеі.

3. у знач. прысл. Крыху (разм.).

◊

Да апошняга каліва (разм.) — усё, цалкам.

Ні каліва (разм.) — ніколькі, ані.

|| памянш.-ласк. ка́ліўца, -а, мн. -ы, -аў, н.

ага́.

1. часц. Ужыв. пры выказванні згоды, сцвярджэння, пры ўспамінанні чаго-н., пры перамене тэмы гутаркі, для выказу у́шчування, папроку.

Чуеш? Ага, чую.

Усе прыехалі? Ага.

Ага, спазніўся?

2. выкл. Вокліч з пераможнай інтанацыяй; выказвае здагадку, радаснае здзіўленне; выражае насмешку, злараднасць, пагрозу і пад.

Ага!

Папаўся!

Ага!

Ты тут!

Ага, разумею.

А ён пераможа.

Ага!

агітава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; незак.

1. за каго-што і без дап. Займацца агітацыяй (у 2 знач.).

А. за кандыдата ў дэпутаты.

2. каго (што). Пераконваць у чым-н., схіляць да чаго-н., угаворваць (разм.).

А. сябра ісці па ягады.

|| зак. сагітава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны (да 2 знач.).

|| наз. агіта́цыя, -і, ж.

адваява́ць, -ваю́ю, -ваю́еш, -ваю́е; -ваю́й; -ваява́ны; зак.

1. каго-што. Вярнуць у барацьбе, у вайне.

А. сваю зямлю ў захопнікаў.

2. перан. Дамагчыся чаго-н. настойлівасцю.

А. пераходны сцяг.

3. Кончыць ваяваць (разм.).

Салдат сваё адваяваў.

4. Пазбавіцца сілы, моцы ваяваць (разм.).

Я ўжо стары, сваё адваяваў.

|| незак. адваёўваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

апаяса́ць, апаяшу́, апая́шаш, апая́ша; апаяшы́; апаяса́ны; зак.

1. каго-што. Надзець на каго-н. пояс, падперазаць.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., што. Працягнуцца вакол чаго-н., абкружыць сабой.

Лес апаясаў вёску.

|| незак. апая́сваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. апаяса́цца, апаяшу́ся, апая́шашся, апая́шацца; апаяшы́ся (да 1 знач.); незак. апая́свацца, -аюся, -аешся, -аецца.

абсадзі́ць, -саджу́, -са́дзіш, -са́дзіць; -са́джаны; зак.

1. што і чым. Пасадзіць дрэвы, кусты вакол чаго-н.

А. сядзібу бярозамі.

2. каго. Перамагчы, паваліць каго-н. (разм.).

Ён і мядзведзя абсадзіць.

|| незак. абса́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абса́джванне, -я, н. і абса́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (спец.).

|| прым. абса́дачны, -ая, -ае. (да 1 знач.).

а³, часц.

1. Ужыв. як пытальны водгук на зварот або пры перапытванні недачутага. —

Гэй, уставай! — А? Чаго?

2. Ужыв. пры паўторным звароце да каго-н. з мэтай прыцягнуць увагу.

Сынок, а сынок... уставай!

3. Ужыв. ў пачатку рэплікі, якой пачынаецца гутарка, для ўзмацнення выразнасці, пераканаўчасці.

А як нам будзе добра!

А чаму ў вас цёмна?

узгадні́ць, -гадню́, -го́дніш, -го́дніць; -го́днены; зак.

1. што і што з чым. Прывесці ў пэўную адпаведнасць з чым-н.

У. дзеянні.

У. гадавы план з дырэктарам.

2. што з кім. Абмеркаваўшы, выпрацаваць адзіную думку наконт чаго-н., атрымаць згоду на што-н.

У. пытанне з начальствам.

|| незак. узгадня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. узгадне́нне, -я, н.

улама́ць, уламлю́, уло́міш, уло́міць; улама́ў, -ма́ла; уламі́; улама́ны; зак. (разм.).

1. што. Праламаць, зрабіць пралом.

У. страху.

2. што і чаго. Ломячы, аддзяліць, адламаць.

У. хлеба.

3. перан., каго (што). Пераканаць, угаварыць з цяжкасцю.

Ледзь уламалі ўпартага.

|| незак. уло́мліваць, -аю, -аеш, -ае і уло́мваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. уло́мліванне, -я, н. і уло́мванне, -я, н.

умата́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Абматаць, апавіць некалькі разоў.

У. пакунак шпагатам.

2. што. Матаючы (ніткі) у клубок, заматаць унутр што-н. пабочнае.

У. напарстак у клубок.

3. што і чаго. Намотваючы, змясціць у чым-н., на чым-н.

Вялікага матка ў адзін клубок не ў.

|| незак. умо́тваць, -аю, -аеш, -ае.