кве́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Орган размнажэння ў раслін з венчыкам з пялёсткаў вакол песціка і тычынак. Апылкаванне кветак.
2. Травяністая расліна, якая прыгожа і пахуча цвіце. Палявыя кветкі. Садовыя кветкі.
|| памянш.-ласк. кве́тачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. кве́тачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
жураві́ны, ‑він; адз. журавіна, ‑ы, ж.
1. Ягадная вечназялёная расліна сямейства бруснічных, якая расце на мохавых балотах.
2. зб. Чырвоныя кіслыя ягады гэтай расліны. На бліжнім балоце жанчыны збіраюць журавіны і брусніцы — восеньскія ягады. Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
джут 1, ‑у, М джуце, м.
Травяністая трапічная расліна сямейства ліпавых, валокны якой ідуць на выраб грубых тканін, вяровак.
[Англ. jute.]
джут 2, ‑у, М джуце, м.
Масавая гібель жывёлы ад бяскорміцы ў мясцовасцях з круглагадовай пашай.
[Манг.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
а́стра, ‑ы, ж.
Травяністая дэкаратыўная расліна сямейства складанакветных з буйнымі кветкамі рознай афарбоўкі без паху. На тумбачцы каля ложка хворага ў шкляным збанку стаялі прыгожыя свежыя кветкі — белыя і ружовыя астры, цёмна-карычневыя гваздзікі. Краўчанка.
[Ад грэч. astron — зорка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плывуне́ц, ‑нца і ‑нцу, м.
1. ‑нца. Жук, які жыве ў стаячай або павольна цякучай прэснай вадзе.
2. ‑нцу. Водная расліна з шарыкападобнымі пухіркамі на лісцях, якія служаць для вылоўлівання і пераварвання дробных жывёлін планктону.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаарганізава́льны, ‑ая, ‑ае.
У выразе: самаарганізавальная сістэма — сістэма, якая мае ўласцівасць змяняць свае функцыі і будову ў залежнасці ад задач і знешніх умоў з мэтай захавання сваёй жыццяздольнасці або аптымальных параметраў. Расліна як самаарганізавальная сістэма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сафло́р, ‑у, м.
1. Паўднёвая травяністая расліна сямейства складанакветных, з насення якой атрымліваюць алей, а з суквеццяў фарбу.
2. Чырвоная і жоўтая фарбы, здабытыя з суквеццяў гэтай расліны.
3. Эфірны алей з насення гэтай расліны.
[Гал. saffloer.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сі́тнік, ‑у, м.
Травяністая расліна сямейства асаковых, якая расце пераважна па сырых, балоцістых месцах. На берагах [ракі] пасівеў няскошаны сітнік. Грахоўскі. Балота перасохла, і толькі дзе-нідзе пад пульхнымі купінамі сітніку, калі ступіш, забурліць вада. Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стульду́пка ‘расліна стрэлкі; настой з гэтай травы’ (паст., Сл. ПЗБ). Да стуліць (гл.) і дупа (гл.), бо настой расліны выкарыстоўваецца як сродак ад паносу. Хутчэй за ўсё, запазычана з польск. stulidupka ‘расліна Capsella bursa pastoris; Sisymbrium sophia’ (Варш. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расхо́днік ’расліна Sticta pulmonacca, ужываецца простымі людзьмі замест груднога чаю’ (Нас.), ’расліна зайцава капуста’, ’падалешнік, лугавая расліна’ (ТСБМ, Сцяшк.), ’блюшчык, Glechoma hederacea L.’ (Кіс.), разхо́днік ’тс’ (Ласт.), росхо́днік ’тс’ (ТС), укр. росхі́дник ’зайцава капуста, Sedum acre L.’, рус. росхо́дник ’тс’, польск. rozchodnik ’тс’, харв. razhodnik ’паслён, Solanum dulcamara L.’, славен. razhọ̑dnik ’тс’. Тлумачыцца тым, што яго адросткі “расходзяцца па зямлі” (Махэк, Jména, 95; Мяркулава, Очерки, 110). Гл. ход, хадзіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)