бор

1. Чысты, стары, сасновы лес (БРС); хваёвы ці сасновы лес на высокім месцы, на сухім грудзе (Палессе Талст., Ст.-дар., Стаўбц.).

2. Высокі стары лес з розных парод (Ветк., Жытк., Сал., Стол.). Тое ж бор чорны (лісцёвы лес), бор кра́сны (лес сасновы і яловы) (Грыг. 1850).

4. Высокае сухое месца (Жытк.).

5. Пясчаная зямля (Жытк., Стол.).

6. Невялікая ўзвышанасць, пагорак, сопка (в. Арэхава Палессе Талст.).

□ ур. Бор (поле) каля в. Горск Кобр., в. Бор Маладз., Пух.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

дубро́ва

1. Дубовы лес, гай (БРС). Тое ж дуброўкі, дуброўнае месца (Слаўг.).

2. Лісцёвы лес (Зах. і Усх. Палессе Талст., Ст.-дар.).

3. Змешаны лес (Краснап. Бяльк., Крыч., Сал.).

4. Бярэзнік (Смарг.).

5. Сасоннік, хваёвы лес (Ст.-дар.). Тое ж дуброўка (Краснап. Бяльк.).

6. Трава, якая расце ў лесе або від кармавых траў (Цэнтр. Палессе Талст.).

7. Балота (Уш.).

□ ур. Белая Дуброва (поле) каля в. Прудок Слаўг., ур. Дуброва (хваёвы лес) каля в. Пасека Ст.-дар.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

воўк м Wolf -es, Wölfe;

марскі́ воўк Séebär m -en, -en;

◊ глядзе́ць воўкам разм fínster dréinschauen;

выць воўкам разм ein Klágelied ánstimmen, sich bítter beklágen;

хоць воўкам вый разм das ist zum Héulen;

воўк у аве́чай шку́ры ein Wolf im Scháfspelz;

ваўко́ў бая́цца – у лес не хадзі́ць (nur) wer wagt, gewínnt;

як во́ўка ні кармі́, ён усё ў лес глядзі́ць die Kátze lässt das Máusen nicht;

з ваўка́мі жыць – па во́ўчы выць man muss mit den Wölfen héulen;

воўка но́гі ко́рмяць es sind die Béine, die den Wolf ernähren

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Кро́ква 1 ’два брусы, верхнімі канцамі злучаныя пад вуглом, а ніжнімі прымацаваныя да бэлек’ (ТСБМ, Сцяшк., Грыг., Шушк., Мядзв., Др.-Падб., Гарэц., Шн., Тарнацкі, Studia, В. В., Яшк., Бяльк., Бломкв., Хар., ТС, Касп., Сл. паўн.-зах.). Укр. кроква, рус. кроква ’тс’, славен. krokva ’тс’, польск. krokiew, чэш. krokev, славац. krocva ’тс’. Прасл. kroky да krokъ (гл. крок) па знешняму падабенству (Брукнер, 269). Іншыя версіі малаверагодныя. Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 12, 184.

Кро́ква 2 ’густы, малады, тонкі лес, звычайна на нізкіх вільготных месцах’ (Яшк.). Да крокаць (гл.). Магчыма, пад уплывам марфалагічна тоеснага дрыгва (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пава́л 1 ’дзеянне паводле значэння дзеяслова паваліць; тое, што павалена; павалены лес, буралом’ (ТСБМ, Яруш., Касп.), пава́ла (Шат.), пава́лка ’тс’ (Мат. Гом.). Гл. валіць.

Пава́л 2 ’столь’ (Сцяшк. Сл., Шатал.), ’гара на хаце’ (Шатал.), пава́ла ’столь’ (Тарн.), пова́л ’тс’ (Шушк., ДАБМ, 116). Запазычанне з польск. powała ’столь з бярвення’, на што паказвае геаграфія слова. Муж. род, відавочна, пад уплывам павал 1. Польск. слова ад прасл. valiti (параўн. Брукнер, 599; Махэк, 676).

Пава́л 3 ’эпідэмія, мор’ (Сцяшк.). З рус. пова́л ’эпідэмія, чума, мор’ (ср. повальная болезнь). Далей да вал, валіць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прарадзі́ма ’самае старажытнае, першапачатковае месца пражывання таго ці іншага племені, народа, той ці іншай пароды жывёл і пад.’ (ТСБМ). Рус. праро́дина, польск. praojczyzna ’тс’ і да т. п. З пра- і радзіма. Паводле Борыся (Prefiks., 86), словы гэтага словаўтваральнага тыпу з’явіліся ў XIX ст. у якасці навуковых тэрмінаў першапачаткова ў польскай і чэшскай мовах як калькі ням. слоў з прыст. ur‑ (напр., Urheimat ’прарадзіма’, Urwald ’пралес, старажытны запаведны лес’), а потым распаўсюдзіліся ва ўсходнеславянскія мовы. Борысь (там жа) нават бачыць тут новую функцыю славянскай прыстаўкі *pra‑ пад уплывам ням. ur‑ і лац. prae‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Peculium re, non verbis augetis

Маёмасць павялічваецца справай, а не словамі.

Имущество увеличивается делом, а не словами.

бел. Меней гавары ‒ болей рабі. Лес не сякуць языкамі. Салаўя байкамі не кормяць. Ласка ‒ не каляска, сеўшы, не паедзеш.

рус. Из одних слов шубы не сошьёшь. От красивых слов не прибавляется масла в каше. Разговором каши не сваришь.

фр. Belles paroles ne font bouillir la marmite (Хорошие слова не заставят кипеть котёл).

англ. Bare words buy no barley (Пустыми словами ячменя не купишь).

нем. Schöne Worte machen den Kohl nicht fett (Прекрасные слова не делают капусту/щи жирной/-ными). Schöne Worte füllen den Sack nicht (Прекрасные слова не наполняют мешок).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

cut​2 [kʌt] v. (cut)

1. рэ́заць; разраза́ць; зраза́ць

2. парэ́заць

3. прарэ́звацца (пра зубы);

He is cutting a tooth. У яго прарэзваецца зуб.

4. стры́гчы, падстрыга́ць

5. сячы́ (лес)

6. касі́ць (траву); жаць

7. скарача́ць (выдаткі); зніжа́ць, паніжа́ць (цэны);

cut the cost of production зніжа́ць сабеко́шт праду́кцыі

8. BrE, infml прапуска́ць, прагу́льваць (заняткі)

9. здыма́ць (калоду карт)

cut across [ˌkʌtəˈkrɒs] phr. v.

1. прайсці́ праз што-н.;

cut across the fields прайсці́ найкараце́йшым шля́хам; прайсці́ праз палі́, перасячы́ по́ле

2. перашкаджа́ць

3. супярэ́чыць чаму́-н.

cut down [ˌkʌtˈdaʊn] phr. v.

1. вы́таргаваць, перакана́ць пані́зіць цану́

2. высяка́ць, зраза́ць, валі́ць (лес, дрэвы)

3. (on) скарача́ць/змянша́ць ужыва́нне (чаго-н.)

cut off [ˌkʌtˈɒf] phr. v.

1. адраза́ць; адсяка́ць

2. перарыва́ць, адключа́ць;

They cut off our water/electricity. У нас адключылі ваду/электрычнасць.

cut out [ˌkʌtˈaʊt] phr. v. выраза́ць, вырэ́зваць;

cut out a dress кро́іць суке́нку;

cut out smoking кі́даць палі́ць/куры́ць;

Cut it out! infml Кінь(це)!

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

skirt

[skɜ:rt]

1.

n.

1) спадні́ца f.

2) мяжа́ f., ускра́й -ю m.

on the skirts of the wood — на ўзьле́сьсі

2.

v.i.

1) межава́цца, быць на ўскра́і

2) быць на мяжы́, уздо́ўж мяжы́, ускра́й

3.

v.t.

абыхо́дзіць або́ аб’яжджа́ць бо́кам або́ ўскра́й

The boys skirted the forest — Хлапцы́ абыйшлі́ бо́кам лес

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

акружы́ць, акружу, акружыш, акружыць; зак., каго-што.

1. Стаць, размясціцца вакол каго‑, чаго‑н., утварыўшы круг або замкнёную лінію. Дзяўчаты акружылі ложак настаўніцы. Брыль. // Быць, аказацца размешчаным вакол каго‑, чаго‑н. Лес акружыў поле.

2. Абвесці, абнесці чым‑н.; размясціць што-небудзь вакол чаго‑н.; акаймаваць. Акружыць горад валам. □ Каб не смелі яблыньку Паламаць вятры, Мы акружым дрэўцамі У радочкі тры. Тарас.

3. Абысці кругом, узяць у кальцо, пазбавіўшы магчымасці выхаду, адступленне; асадзіць. Акружыць ворага. □ Тым часам генерал Бялоў даў загад, каб частка людзей пеша акружыла горад. Мікуліч. Ляснік хутка выйшаў з пакояў, а пан стаў меркаваць, як бы акружыць лес і зрабіць аблаву. Чарот.

4. перан. Стварыць для каго‑н. кампанію, акружэнне, прыблізіўшы да яго патрэбных, жаданых людзей. Акружыць дзіця нянькамі. Акружыць блізкімі. // Стварыць вакол каго‑н. пэўную атмасферу; устанавіць пэўныя адносіны да каго‑н. Акружыць увагай і клопатам, Акружыць пашанай жанчыну-маці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)