усцю́г Сярэднеазёрная водмель, якая зарасла чаротам Phragmites communis Trin., сітняком Scirpus lacustris L. і багатая рыбай (Віц. Нік. 1895).
□ г. Вялі́кі У́сцюг Валагодскай вобл. РСФСР.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
metropolis
[məˈtrɑ:pəlɪs]
n.
1) сталі́ца f.; вялі́кі го́рад; ва́жны цэ́нтар
a financial metropolis — фіна́нсавы цэ́нтар
2) Eccl. мітрапо́лія f.
3) мэтрапо́лія f. (краі́на ў дачыне́ньні да калёніяў, які́мі яна́ вало́дае)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
substantial
[səbˈstænʃəl]
adj.
1) матэрыя́льны, рэа́льны, рэ́чыўны
2) салі́дны, грунто́ўны
substantial criticism — здаро́вы крытыцы́зм
substantial evidence — ва́жкае сьве́дчаньне
3) вялі́кі, істо́тны, зна́чны
a substantial improvement — зна́чнае ўдаскана́леньне
4) замо́жны, бага́ты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
hall [hɔ:l] n.
1. пярэ́дні пако́й; вестыбю́ль
2. калідо́р
3. за́ла;
a concert hall канцэ́ртная за́ла;
the Royal Albert Hall Ро́ял-Алберт-Хол (канцэртная зала ў Лондане)
4. студэ́нцкі інтэрна́т;
live in hall жыць у інтэрна́це
5. вялі́кі за́гарадны дом, сядзі́ба;
Haddon Hall сядзі́ба Хэ́дан-Хол
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ко́рба 1 ’ручка, якой прыводзяць у рух што-небудзь’ (ТСБМ, Нар. словатв.). Ням. Kurbe ’тс’ (там жа, 714), ’вялікі свердзел’ (Сцяшк.). Укр. корба ’тс’. Запазычанне праз польск. korba ’тс’ з ням. Kurbe ’тс’ (Слаўскі, 2, 474).
Ко́рба 2 ’прылада ў студні’ (Жд. 2). Параўн. кольба (гл.). У гэтым спецыфічным значэнні запазычана праз польскую мову з с.-в.-ням. kurbe ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́лькі ’малюсенькі’ (лельч., Нар. лекс.). Да прасл. malʼь ’нешта малое’, якое існавала побач з malъ > малы́ (гл.). Аб суфіксе ‑k‑ гл. Бел. грам.₂, 1, 304. Параўн. польск. malmalki ’малюсенькі’, балг. малькиль, малькин, малькет мяшъц ’люты’, мальки прусурки (уйлешки, месчинки, кулца, копънчета, чукънчита) ’віды ткацкіх узораў’. Не выключаны ўплыў польск. wielki ’вялікі’ на памякчэнне ‑л‑. Параўн. луж. małki, балг. малък ’малы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маташнік 1 лекавы ’белакапытнік гібрыдны, Petasites hybridus (L.) Gaertu’ (маг., Кіс.). Укр. мато́чник ’Petasites officinalis’. Назва расліны перанесена з ма́тачнік 5 паводле падабенства формы ліста (як і назва падбел — ва ўкр., рус., чэш. мовах).
Маташнік 2 ’залозніца крылатая, Scrophularia alata Gilib.’ (маг., Кіс.). Няясна. Магчыма, да ма́ціца (гл.), ’галоўны корань у дрэве’ паводле падабенства: у залозніцы таксама корань вялікі, вузлаваты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Астадо́ліцца ’супакоіцца, сцішыць бег’ (Янк. I). Відаць, звязана з стадола ’будынак для вазоў на заезным двары’ (Бяльк.) і асабліва ’вялікі двор для жывёлы, хлеў’ (Нас.). Дзеяслоў, відаць, азначаў ’стаць, як у стадолі’, прычым пачасова ўжываўся для жывёлы і толькі пазней для людзей. Паралелі ў іншых славянскіх мовах невядомыя. Магчыма, што ў слове адлюстроўваюцца некаторыя кантамінацыі з астанавіцца ’спыніцца’ і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прафе́сар ’вышэйшае вучонае званне выкладчыка і супрацоўніка вучэбных устаноў’, ’вялікі знаўца чаго-небудзь’ (ТСБМ). Ст.-бел. професоръ ’настаўнік, прафесар’ (XVI–XVII стст.) праз польск. profesor (Булыка, Запазыч., 268); пасля, магчыма (але неабавязкова), праз рус. профе́ссор з ням. Professor, крыніца ў лац. professor ’публічны настаўнік’ ад profiteor ’адкрыта аб’яўляць (аб прадмеце сваіх заняткаў, аб сваёй спецыяльнасці)’ (гл. Фасмер, 3, 384; Банькоўскі, 2, 780).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Танта́цыя (танта́ція) ’цяга, прыхільнасць’: Янук мае тантацыю да маей Анэткі (Ласт.). Відаць, мясцовае ўтварэнне на базе польск. tantonić się ’палаць’, магчыма, звязанага з польск. tantny ’які многа можа, здолее; ганарысты, непакорны’, што з лац. tantus ’такі вялікі’ (Брукнер, 565). Параўн. таксама чэш. tantovat ’льсцівымі словамі прывабліваць’ ад ст.-чэш. tant ’балбатня; драбніца’ з ням. Tand ’пустая балбатня, жарты’ (Махэк₂, 636).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)