Verbum

анлайнавы слоўнік

Ачэ́п ₁ (БРС, Шат.), ’бервяно, што кладзецца на апошні вянок зруба’, ’бервяно, якое кладзецца над дзвярыма або войнамі’ (Сцяшк.), ’бэлька на хаце’ (свісл., дзятл., Весці АН БССР, 1969, 4, 126), ачэпа ’тс’ (ваўк., В. В.), учэпа ’тс’ (Шушк.), ачэп ’узор вугла з вертыкальнымі зарубкамі’ (КЭС, лаг.), параўн. польск. oczap, ocap, осера ’бервяно над дзвярыма ў хаце; бэлька ўздоўж сцяны, якая злучае (oczepia) слупы апоры’. Ад ачапіць ’пакласці зверху, ахапіць’, гл. чапаць; геаграфія назвы на польскай тэрыторыі (Мазоўша, Любліншчына) сведчыць аб яе запазычанасці, параўн. указанні на архаічнасць канструкцыі на беларускай тэрыторыі, гл. Бел. нар. жыллё, 44.

Ачэ́п ₂ ’жэрдка’ (Арх. ГУ), укр. очепа ’крук, бусак, якім прыцягваюць плыт да берага’, рус. очап ’калодзежны журавель; жэрдка для падвешвання калыскі’. Гл. очап; параўн. Фасмер, 3, 177.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гіперінфля́цыя

(англ. hyperinflation, ад гр. hyper = над, звыш + англ. inflation = інфляцыя)

вельмі высокі ўзровень інфляцыі, які пагражае эканамічным крахам.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

узня́цца сов.

1. (взойти, занять более высокое место) подня́ться;

у. на гару́ — подня́ться на́ гору;

ру́кі ўзнялі́ся — ру́ки подняли́сь;

со́нца ўзняло́ся — со́лнце подняло́сь;

у. на недасяга́льную вышыню́ — подня́ться на недосяга́емую высоту́;

у. па службо́вай ле́свіцы — подня́ться по служе́бной ле́стнице;

бу́сел узня́ўся пад во́блакі — а́ист подня́лся к облака́м;

2. (стать выше по уровню) подня́ться; (непомерно увеличиться — ещё) взду́ться;

вада́ ўзняла́ся — вода́ подняла́сь;

це́ста ўзняло́ся — те́сто подняло́сь (взду́лось);

шчака́ ўзняла́ся — щека́ взду́лась;

настро́й узня́ўся — настрое́ние подняло́сь;

гаспада́рка ўзняла́ся — хозя́йство подняло́сь;

тэ́хніка высо́ка ўзняла́ся — те́хника высоко́ подняла́сь;

цэ́ны ўзнялі́ся — це́ны подняли́сь (взду́лись);

3. возвы́ситься, вознести́сь;

гара́ ўзняла́ся над ле́сам — гора́ возвы́силась над ле́сом;

буды́нак ~ня́ўся над го́радам — строе́ние возвы́силось (вознесло́сь) над го́родом;

ён зноў ~ня́ўся над і́ншымі — он опя́ть возвы́сился над остальны́ми;

4. (встать) подня́ться;

у. на но́гі — подня́ться на́ ноги;

у. на дыбкі́ — подня́ться на дыбы́;

у. на світа́нні — подня́ться на рассве́те;

5. (начаться) подня́ться; (о споре — ещё) возни́кнуть;

узняла́ся завіру́ха — подняла́сь мете́ль;

узняла́ся тэмперату́ра — подняла́сь температу́ра;

трыво́га ўзняла́ся — трево́га подняла́сь;

у. на барацьбу́ — подня́ться на борьбу́;

~ла́ся сва́рка — возни́кла ссо́ра

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазве́швацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.

Звесіцца, нахіліцца, апусціцца — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. Дзеці пазвешваліся з печы. □ Каржакаватыя сосны пазвешваліся над.. [заводам]. Пестрак.