Verbum

◎ *По́смыч, посмуч ’чорнагаловік крывасмокавы, Poterium sangitisorba L або Saguisorba minor’ (ТС); іншая назва с мучай: ёго зовуць чорнагалоў, а осенью анучай, целят кормяць: варыянт омы чай ’асака на мокрых месцах’ (ТС). Да смыкаць скубаць, рваць’ (гл.).

Прагрэ́с ’рух наперад, пераход на больш высокую ступень развіцця’ (ТСБМ). Запазычанне XIX ст. (Гіст. лекс., 250) з рус. прогре́сс ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 97), дзе праз польск. progress або ням. Progress < лац. progressus ’поспех’ (Фасмер, 3, 372).

Прыпа́сак ’падпасак’ (брасл., Сл. ПЗБ), прыпа́сач, прыпа́сыч ’тс’ (ТС, Сл. Брэс., ЛА, 1). Рус. пск., цвяр. прыпа́сок ’тс’, укр. припаса́ти ’пасвіць’. Дэрыват з суфіксам ‑ак ад *прыпаса́ць або ад падпа́сак з заменай прыстаўкі под- на пры‑.

Прыём ’прыстанішча, прыстанак’ (Ян.), таксама прыймо́ ’прыём’ (Ласт., Байк. і Некр., Др.-Падб.). Сюды ж вытворнае прыёмыш ’прыёмны сын або прыёмная дачка’ (ТСБМ) і яго дэрывацыйны варыянт пры́мыш ’прыёмыш; прымак’ (Нас.). Бяссуфікснае ад прыйма́ць/прым́аць (гл.).

Раўнава́га ’ўстойлівае становішча, спакой’ (ТСБМ, Нас.). Лічыцца запазычаннем з польск. równowaga ’тс’ або калькай з ням. Gleichgewicht ’тс’, што ў сваю чаргу калькуе лац. aequilibrium ’тс’, параўн. укр. рівнова́га ’тс’, рус. равнове́сие ’тс’ (Фасмер, 3, 428).

Ры́йка ’лыч’ (шчуч., Сл. ПЗБ; Сцяшк. Сл.), ’верхняя або ніжняя частка лыча’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Верагодна з польск. ryj ’лыч’, ryjek ’лычык, хабаток’. Хаця не выключае, што гэта незалежнае ўтварэнне ад рыць (гл.), як на́крыўка, сну́йка.

Са́ржа ’тканіна для падкладкі з дыяганальным перапляценнем нітак’ (ТСБМ). Праз рус. са́ржа ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 79) з франц. sarge або італ. sargia ад лац. sērica ’шоўк’, гл. Міклашыч, 288; Праабражэнскі, 2, 253; Фасмер, 3, 562.

Скрыпт ‘рукапіс, манускрыпт’ (Гарэц., Др.-Падб.), ст.-бел. скриптъ ‘ліст, пісьмо’ (Ст.-бел. лексікон). Запазычанне з польск. skrypt ‘афіцыйная папера, дакумент; вэксаль’; або непасрэдна з лац. scriptum ‘лінія, рыса; пісьмовае сачыненне, тэкст’ (Варш. сл., 6, 183).

Талму́ды ’рэчы (адзенне, абутак), кінутыя абы-дзе’ (Сл. рэг. лекс.), талму́ты ’адзенне’ (люб., Нар. словатв.). Да папярэдняга слова ў значэнні ’нешта заблытанае, паблытанае’, канец слова набліжаны з мэтай экспрэсіі да муды (гл.) або мута ’блытаніна’, гл.