Verbum

Ахеле́й ’крываўнік’ (Кіс.). З лац. назвы расліны Achillea, літаральна ’Ахілесаў, які належыць Ахілу’ (згодна паданню, грэчаскі герой Ахіл вылечыў гэтай раслінай раненага ім сына Геракла–Тэлефа), параўн. Гусяцінская, УЗ МГПИИЯ 58, 190.

Аўсю́к ’аўсюк, Avena fatua’ (Шат.), аўсюг ’аўсюк, аўсяніца і інш. падобныя расліны’ (маг., Кіс.), рус. овсюг, укр. овсюг, вівсюк, з іншай суфіксацыяй чэш. ovsik, ovsiha, серб.-харв. овсӣк(а). Да авёс (гл.).

Клубні́ца ’травяністая расліна сямейства ружакветных, Fragaria collina, ягада гэтай расліны’ (ТСБМ, Янк. III, Дэмб. 1, Мат. Гом., Сл. паўн.-зах., Бяльк.). Да клубень (*klub‑ьn‑ica). Форма клубніка — запазычанне з рус. клубника.

◎ Ленгамі́ны ’ласункі’ (шчуч., Сцяшк. Сл.). Запазычана з польск. leguminy, legumina ’мучная салодкая страва, дэсерт’, ст.-польск. ’стручковыя расліны’, ’крупы’, якія з лац. legumina (мн. лік) < legumen ’стручковыя, гародніна’ (Слаўскі, 4, 118–119).

Мальсабі́нка ’від хатняй расліны, якая цвіце невялікімі чырвонымі кветкамі’ (докш., Янк. Мат.). У выніку перастаноўкі м…б з б…м. Параўн. віл. бальсаві́нка (Сл. ПЗБ) з бальзамі́нка < бальзамін ’расліна Impatiens balsamina Desp.’

Парушэ́нец ’расліна душыца палявая, Acinos Moench arvensis Dandy’, ’крынічнік даўгалісты, Veronica longifolia L.’ (Кіс.). Дэрыват ад пару́шыць (гл. рушыць), таму што гэтыя расліны ўжываюцца пры («парушэннях») жаночых хваробах (гл. БСЭ, 4, 253).

Ра́чка ’расліна свінакроп’ (ТС), сюды ж, відаць, і рачыкі ’драсён, Polygonum bistorta L.’ (Мядзв., Гарэц., Кіс.). Названы з-за знешняга падабенства (“членістасці”) да рака, параўн. іншую назву апошняй расліны ракавыя шыйкі (Гарэц.).

Ветрабой (паэт.) ’сухое галлё, ламачча, збітае з дрэў ветрам’; ’вецер, які збівае галлё з дрэў’ (КТС). Укр. вітробі́й, рус. ветробо́й ’буралом (дрэвы); апады (плады)’, паўн.-рус. ’палеглая ад ветру збажына’, амур. ’месца, на якім адміраюць цеплалюбівыя расліны пад уплывам моцных, халодных паўночна-заходніх вятроў’. Да ве́цер і бой (гл.) < біць ’праяўляцца з вялізнай сілай, бушаваць, лютаваць (пра вецер, мароз)’; параўн. рус. бить ’тс’, укр. бити ’веяць, несці (аб ветры, мяцеліцы’, бел. драг. побэ́тэ (пра мароз) ’абмарозіць расліны, квітнеючы сад такім чынам, што лісце, кветкі і плады ападаюць’.

Сухале́снік ’брызгліна, Euonymus europaea L.’ (гродз., Кіс.). Несумненна, звязаны з сухале́с ’сухія дрэвы ў лесе’, сухале́ссе ’сухі хваёвы лес (без забалаццяў)’ (Янк. 3.), сухолес́ок ’сухое месца, грудок’ (люб., Сл. ПЗБ), сухо́лесок ’сухое месца сярод балота, парослае лесам’, сухоле́сок ’лісцевы лес на роўным ці ўзвышаным месцы’ (палес., Талстой, Геогр.), што да сухі і лес, гл. Матывацыя назвы расліны няясная (Янышкава, Этимология–1985, 46), магчыма, паводле месца, дзе часцей за ўсё сустракаецца, або ў выніку збліжэння з сухалі́снік, назвай расліны (?), пераклад рус. сухоли́стник (Некр. і Байк.).