Verbum

прастая́ць, -таю́, -таіш, -таіць; -таім, -таіце́, -тая́ць; -то́й; зак.

1. Правесці або прабыць які-н. час стоячы (гл. стаяць у 1, 2, 4, 6, 8—10 знач.).

2. Прабыць у бяздзейнасці, у прастоі.

Цягнік прастаяў на раз’ездзе гадзіну.

3. Праіснаваць, не разбураючыся.

Гэты дом прастаіць яшчэ доўга.

|| незак. прасто́йваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).

прыёмнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Апарат для прыёму чаго-н. (сігналаў, мовы, музыкі, адбіткаў і пад.) пры дапамозе гукавых або электрамагнітных хваль.

2. Тое, што і радыёпрыёмнік.

3. Прыстасаванне ў выглядзе ёмішча для чаго-н. (спец.).

Рыбны п.

4. Установа, якая часова прымае каго-н. (напр., дзяцей, што страцілі бацькоў) для далейшага размеркавання.

П.-размеркавальнік.

прытрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -ы́маны; зак.

1. каго-што. Злёгку ўтрымаць, не даючы рухацца або ўпасці.

П. каня.

П. збан.

2. што. Тое, што і затрымаць (у 2 знач.).

Дажджы прытрымалі ўборку збожжавых.

3. перан., каго-што. Патрымаць да некаторага часу, прыберагчы; не пусціць у продаж.

П. сена к вясне.

П. тавар.

|| незак. прытры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

глыбо́кі, -ая, -ае.

1. Які мае вялікую глыбіню (у 1 знач.).

Глыбокая яма.

Рыба плавала глыбока (прысл.).

2. Размешчаны ў сярэдзіне чаго-н. або аддалены ад чаго-н.

Г. тыл.

3. перан. Недаступны, скрыты.

Глыбокая тайна.

4. перан. Які дасягнуў высокай ступені праяўлення, мяжы ў сваім развіцці, моцны, поўны.

Глыбокія пачуцці.

Глыбокія думкі.

Глыбокая старасць.

Глыбокая ноч.

гру́па, -ы, мн. -ы, груп, ж.

1. Некалькі чалавек або прадметаў, жывёл, якія знаходзяцца блізка адзін ля аднаго.

Г. людзей.

Г. дамоў.

2. Сукупнасць людзей з агульнымі інтарэсамі, з адной прафесіяй і пад.

Г. студэнтаў.

3. Сукупнасць прадметаў, з’яў, рэчываў, аб’яднаных агульнымі адзнакамі.

Г.раслін.

|| памянш. гру́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.

|| прым. групавы́, -а́я, -о́е.

дзіра́, -ы́, мн. дзіры́ і (з ліч. 2, 3, 4) дзіры́, дзір, ж.

1. Вялікая дзірка ў вопратцы або адтуліна ў чым-н.

Залатаць дзіры на локцях.

Залажыць дзіры цэглай.

2. Далёкае ад культурных цэнтраў месца (разм.).

Жыве ён у такой дзіры, што свет не бачыў.

○

Чорная дзіра (спец.) — вобласць у касмічнай прасторы з надзвычай магутным гравітацыйным прыцягненнем.

дзявя́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Лічба

9.

2. Група з дзевяці чалавек або дзевяці аднародных прадметаў.

Дзявяткамі плылі самалёты.

3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 9 (разм.).

Прыехаў на дзявятцы (на трамваі, аўтобусе, тралейбусе пад №9). Мяч трапіў у дзявятку (верхні вугал футбольных варот).

4. Школьная адзнака.

5. Ігральная карта з дзевяццю ачкамі.

дзяся́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Лік 10.

2. Група з дзесяці чалавек або дзесяці аднародных прадметаў.

Д. лепшых супрацоўнікаў.

3. Назва чаго-н., абазначанага лікам 10 (разм.).

Трапіць у дзясятку (дакладна ў цэнтр мішэні). Паехаў на дзясятцы (на трамваі, тралейбусе, аўтобусе пад №10).

4. Ігральная карта з дзесяццю ачкамі.

5. Найвышэйшая школьная адзнака.

дрэ́нна, прысл.

1. Нездавальняюча, не так, як трэба, заганна.

Д. працаваць.

2. безас., у знач. вык. Пра неспрыяльныя абставіны, цяжкае становішча.

3. безас., у знач. вык. Пра хваравіты або цяжкі душэўны стан.

Хвораму сёння д.

Д. на душы.

4. у знач. наз. дрэ́нна, нескл., н. Адзнака (у 4 знач.), якая абазначае ніжэйшую ацэнку ведаў.

Атрымаць д. па матэматыцы.

чарне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Станавіцца чорным, цёмным або чарнейшым, цямнейшым.

Золата не чарнее.

Смуглявы твар ад сонца яшчэ больш чарнеў.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вылучацца сваім колерам (пра што-н. чорнае, цёмнае).

На гарызонце чарнеў лес.

|| зак. счарне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 знач.) і пачарне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 знач.).