Verbum

паўзла́зіць, ‑лазіць; ‑лазім, ‑лазіце, ‑лазяць; зак.

Узлезці — пра ўсіх, многіх. Невялікія, супроць доўгага тулава, галоўкі [баскетбалістаў] ледзь не на паўметра ўзвышаліся над мяккімі крэсламі, і можна было падумаць, што гэта і ёсць дзеці; раздурэліся і паўзлазілі з нагамі на сядзенне. Лужанін.

пераме́рзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

1. Моцна змерзнуць, перазябнуць. Перамерзнуць у дарозе. □ Жанчыны перамерзлі на полі, а тут яшчэ падняўся ветрык і прабіраў да касцей. Чарнышэвіч.

2. Загінуць ад марозу, холаду — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Усе кветкі перамерзлі.

перачу́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; зак., што.

1. Даведацца з чужых размоў, пачуць пра многае.

2. Адчуць, зведаць усё, многае. Лёс разважыў іначай. Бомбы пасыпаліся і на людзей, і на заводы, і на кветкі. Гэта ўсё трэба было перажыць, перачуць, перадумаць. Лужанін.

перашале́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм.

1. Пасля буйнага, разгульнага жыцця, свавольства ўціхамірыцца, стаць спакойным, разважлівым, сталым. Часам сябе цешыў .. [Сяргей Іванавіч] надзеяй, што Таіса ўрэшце перашалее і адумаецца, таму і цяпер шанаваў яе, купляў ёй падарункі. Марціновіч.

2. Ашалець — пра ўсіх, многіх.

поп, папа, м.

Разм. Свяшчэннік. Заборцаўскі поп накіраваўся на цвінтар, каб пачаць раннюю службу. Колас. Поп саграшыў, а дзяка вешаюць. Прыказка.

•••

На папа (ставіць, паставіць і пад.) — стаўма, вертыкальна.

Шалёны поп хрысціў каго — пра неўраўнаважанага, схільнага да неабдуманых учынкаў чалавека.

прадукцы́йны, ‑ая, ‑ае.

1. Плённы. Сумесная праца з’яўляецца куды больш паспяховай (больш прадукцыйнай), чым адзіночная, і дае магчымасць вырабляць тавары значна лягчэй і хутчэй. Ленін.

2. Здольны даваць прадукцыю, ад якога атрымліваюць прадукты жывёлагадоўлі (пра сельскагаспадарчую жывёлу, птушку). Прадукцыйная жывёла.

праясне́лы, ‑ая, ‑ае.

Які праяснеў, зрабіўся ясным. У праяснелым небе мігалі рэдкія зоркі, бралася на мароз. Сіняўскі. // Які стаў выразным, ясным (пра свядомасць). Гэтыя думкі, толькі больш праяснелыя, апанавалі .. [Барукова] зноў і цяпер, калі ён, змораны сонечным цяплом, пайшоў заснуць. Васілевіч.

прыду́шаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад прыдушыць.

2. у знач. прым. Прыглушаны, здаўлены (пра голас, гукі і пад.). З захаду даносіўся прыдушаны грукат, мільгала бліскавіца. Маўр. Над Бугам мёртвая цішыня, толькі там, пад лазнякамі, чуюцца прыдушаныя ўсплёскі вады. Лынькоў.

пурыта́нін, ‑а; мн. ‑тане, ‑тан; м.

1. Прыхільнік, паслядоўнік пурытанізму.

2. перан. Пра чалавека строгай маралі, нецярпімага да адхіленняў ад прынятай маралі. Дык які ж сухі пурытанін вырашыў, што немэтазгодна святкаваць беларусам Купалле, рускім — Русальны дзень, а латышам — Ліго. Караткевіч.

пэ́йсы, ‑аў; адз. пэйса, ‑ы, ж.

1. Доўгія пасмы валасоў ля скроняў, якія пакідаюцца непадстрыжанымі (у патрыярхальных яўрэяў). Хаім быў худы чалавек з рыжай барадой, даўгімі пэйсамі і надзвычай хітрымі чорнымі вачыма. Чарнышэвіч.

2. Разм. пагард. Пра доўгія раскудлачаныя валасы.

[Стараж.-яўр.]