А́ ФІКС
(ад лац. affixus прымацаваны),
службовая марфема , якая перадае дадатковае лексічнае і граматычнае значэнне слова або вызначае адносіны слова да інш. слоў у сказе. Да афіксаў адносяцца: флексія, або канчатак , — вызначае граматычную форму слова і служыць для сувязі з інш. словамі ў сказе; прэфікс, або прыстаўка (перад коранем), суфікс (пасля кораня), конфікс (з абодвух бакоў кораня), постфікс (пасля суфікса ці флексіі) — служаць для ўтварэння новых слоў або формаў слова; інтэрфікс — выкарыстоўваецца для злучэння пэўных марфем у слове.
Л.І.Бурак .
т. 2, с. 132
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
падпалко́ ўнік , ‑а, м.
Званне або чын афіцэра ў арміі, рангам ніжэй палкоўніка. // або чын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
губа́ сцік , ‑у, м.
Аднагадовая або шматгадовая травяністая расліна сямейства залознікавых з сінімі, чырвонымі або светла-жоўтымі кветкамі ў крапінку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыяпазіты́ ў , ‑тыва, м.
Фатаграфічны пазітыўны здымак на шкле або празрыстай плёнцы, які разглядаецца на прасвет або праектуецца на экран.
[Ад грэч. diá — праз і лац. positivus — дадатны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пунсо́ н , ‑а, м.
Спец. Металічны брусок або пласцінка з рэльефным адбіткам літары або знака, якія выкарыстоўваюцца для выціскання матрыцы.
[Фр. poinçon.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эктапаразі́ ты , ‑аў; адз. эктапаразіт, ‑а, М ‑зіце, м.
Расліны або жывёлы, якія паразітуюць на паверхні жывёльнага або расліннага арганізма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
памі́ ж , прыназ.
1. з Р або Т Ужыв. для ўказання становішча прадмета або праяўлення дзеяння ў перамежку, пасярэдзіне чаго-н.
П. акном і сталом.
П. хмар.
П. двух агнёў (перан. ). П. дзесяццю і дванаццаццю гадзінамі.
2. з Т або Р Ужыв. для ўказання на групу прадметаў або асоб, у асяроддзі якіх наглядаюцца ўзаемасувязі, узаемаадносіны, узаемадзеянне.
П. намі ёсць дамоўленасць.
П. старымі сябрамі або п. старых сяброў стаў назірацца разлад.
П. намі (па сакрэце).
3. з Т -н. прадметаў, асоб, з’яў.
Розніца п. прыказкай і прымаўкай.
4. з Т -н. групы прадметаў ці асоб, у межах якой адбываецца размеркаванне, падзел чаго-н.
Размеркаваць працу п. супрацоўнікамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
idý llisch
a ідылі́ чны =ig суф. прыметнікаў, указвае на наяўнасць якога-н. прадмета або якой-н. якасці : bärtig барада́ ты, flé ißig стара́ нны
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
вунь , часц.
1. указ. Ужыв. для ўдакладнення месца ці месцазнаходжання каго-, чаго-н.
Вунь там, каля лесу.
А вунь, што гэта за дрэва?
2. вылуч. або падкрэслівае значэнне таго ці іншага слова ў сказе.
Вунь нядаўна мы іх бачылі тут.
3. узмацн. або ступень якасці чаго-н.
Вунь колькі ягад вы набралі.
Вунь якая глыбокая яма.
4. у знач. прысл. У тым месцы, не тут.
Вунь відаць вёска.
◊
Вунь (яно) што або вунь (яно) як (разм. ) — вокліч для выказвання здзіўлення або ўсведамлення.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нара́ д , -а, М мн. м.
1. Вуснае або пісьмовае распараджэнне на выкананне якой-н. работы; дакумент на выдачу або атрыманне чаго-н.
Атрымаць н.
Н. на лес.
Н. на машыну.
2. Якая-н. работа або заданне для ваеннаслужачых (спец. ).
Знаходзіцца ў нарадзе.
Н. на кухню.
3. Група ваеннаслужачых, якія выконваюць такое заданне (спец. ).
Гарнізонны н.
Н. міліцыі.
|| прым. нара́ дны , -ая, -ае (да 1 знач. ).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)