БЕТО́ННЫЯ РАБО́ТЫ,
сукупнасць тэхнал. працэсаў па бетанаванні маналітных бетонных і жалезабетонных канструкцый і збудаванняў. Уключаюць падрыхтоўку бетоннай сумесі, яе транспартаванне на буд. пляцоўку, укладку (звычайна ў апалубку), ушчыльненне, нагляд за бетонам пры яго цвярдзенні, кантроль якасці бетанавання.
Рыхтуюць бетонную сумесь на спец. устаноўках ці бетонных з-дах з дапамогай бетоназмяшальнікаў і дастаўляюць да месцаў укладкі спец. бетанавозамі, аўтамабілямі-самазваламі, канвеерным, помпавым і кранавым транспартам. Укладваюць сумесь у блокі бетанавання і разраўноўваюць пры дапамозе бетонаўкладчыкаў, бетанапомпаў, эстакад (з праходжаннем сумесі па вібраправодах), стужачных транспарцёраў, пнеўманагнятальнікаў, латакоў, вібражалабоў, вібрахобатаў і інш. Ушчыльняюць сумесь вібрыраваннем (гл. Вібраўшчыльненне бетону), цэнтрыфугаваннем, прасаваннем, вакуумаваннем. Выкарыстоўваюць таксама метад таркрэт-бетону, пры якім па адным гнуткім шлангу сціснутым паветрам падаюцца сухія кампаненты сумесі, а па другім — вада пад ціскам; бетонная сумесь са змяшальніка выкідваецца на паверхню, паслойна накладваецца і ўшчыльняецца пад напорам струменя. У пачатку цвярдзення бетону яго засцерагаюць ад мех. пашкоджанняў і страсенняў, падтрымліваюць неабходны тэмпературна-вільготнасны рэжым. Пры выкананні бетонных работ зімой выкарыстоўваюць супрацьмарозныя дабаўкі, падаграюць сумесь (пры прыгатаванні ці перад укладкай) і ўкладзены бетон.
т. 3, с. 130
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мача́льны 1, ‑ая, ‑ае.
Зроблены з мачалы. Мачальная вяроўка.
мача́льны 2, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1. Які вырабляецца пры дапамозе мачання (у 2 знач.).
2. Які служыць для выпуску такіх вырабаў. Мачальная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паднара́д, ‑а, М ‑радзе, м.
Спец. Падкладка ў абутку ад пад’ёму да наска. Падшыць паднарад пад перады. □ Белы паднарад халяў і шырокія кішэні галіфэ.. рабілі.. [Пашку] нязграбным, чымсьці падобным на маладога пеўніка... Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падбо́рка, ‑і, ДМ ‑рцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. падабраць (у 1, 5 знач.).
2. Спец. Шэраг артыкулаў, заметак, аб’яднаных адной тэмай і надрукаваных пад адным загалоўкам. Падборка на сельскагаспадарчую тэму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
незатуха́льны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які не гасне, не затухае. Незатухальнае полымя. // перан. Такі, што не слабне, не спыняецца. Ішлі незатухальныя баі.
•••
Незатухальныя хістанні (спец.) — у фізіцы і радыётэхніцы — хістанні з пастаяннай амплітудай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праста́та, ‑ы, ДМ ‑та́це, ж.
Спец. Няпарная залоза мужчынскага палавога апарату, размешчаная ў пачатку мочаспускальнага канала.
[Ад грэч. prostatas.]
прастата́, ‑ы́, ДМ ‑таце́, ж.
Уласцівасць простага (у 2, 7, 8 і 11 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прафілява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак. і незак., што.
Спец.
1. Надаць (надаваць) правільны папярочны профіль (дарозе, дарожнаму палатну).
2. Надаць (надаваць) адпаведную форму дэталі з паласавога металу шляхам апрацоўкі на спецыяльнай машыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прызматы́чны, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1. Які мае адносіны да прызмы, мае форму прызмы. Прызматычная форма. Прызматычнае шкло.
2. Утвораны прызмай (у 2 знач.). Прызматычны спектр.
3. Забяспечаны прызмай. Прызматычны бінокль. Прызматычная камера.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́пуск, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыпускаць — прыпусціць (у 4 знач.).
2. Спец. Лішняя частка загатоўкі, якую знімаюць пры далейшай апрацоўцы рэзаннем. // Разм. Тое, што прыпушчана на швы. Выкрайка з прыпускамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парэ́з 1, ‑у, м.
Парэзанае месца; рана, зробленая чым‑н. вострым. Галіўся.. [Ермакоў], відаць, сам, спяшаючыся, бо на твары былі парэзы. Мележ.
парэ́з 2, ‑у, м.
Спец. Частковы параліч, аслабленне актыўнай здольнасці мышцаў.
[Ад грэч. páresis — аслабленне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)