дэзоксірыбануклеі́навы
(ад дэзоксірыбоза + нуклеінавы);
д-ая кіслата — рэчыва з групы нуклеінавых кіслот, якое змяшчае дэзоксірыбозу і з’яўляецца састаўной часткай рэчыва клетачнага ядра, захоўваючы і перадаючы спадчынна генетычную інфармацыю аб будове, развіцці і індывідуальных прыкметах кожнага арганізма.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АНТЫФЕРАМАГНЕТЫ́ЗМ
(ад анты... + ферамагнетызм),
магнітаўпарадкаваны стан рэчыва, якому ў адсутнасць знешняга магн. поля адпавядае антыпаралельная арыентацыя магн. момантаў суседніх атамаў (іонаў) і нулявая намагнічанасць рэчыва ў цэлым. Выяўлены ў канцы 1920-х г., тэарэтычна абгрунтаваны Л.Неелем (1932, Францыя) і Л.Д.Ландау (1933).
Антыферамагн. структура — сістэма ўстаўленых адна ў адну магн. падрашотак, у вузлах якіх знаходзяцца іоны аднаго віду з аднолькавымі па значэнні і напрамку магнітнымі момантамі. У знешнім магн. полі антыферамагнетыкі слаба намагнічваюцца. Пры т-рах вышэй за Нееля пункт (TN) антыферамагн. парадак разбураецца за кошт цеплавога руху атамаў (іонаў) і антыферамагнетык пераходзіць у парамагн. стан (фазавы пераход 2-га роду), таму пры T=TN тэмпературныя залежнасці магн. успрымальнасці, цеплаёмістасці і інш. маюць анамаліі. На частотах, блізкіх да ўласнай частаты прэцэсіі магн. момантаў падрашотак, назіраецца антыферамагнітны рэзананс.
Літ.:
Преображенский А.А., Бишард Е.Г. Магнитные материалы и элементы. 3 изд. М., 1986.
Р.М.Шахлевіч.
т. 1, с. 402
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРАНІ́ЧНА-ДАПУШЧА́ЛЬНАЯ КАНЦЭНТРА́ЦЫЯ
(ГДК),
гігіенічны нарматыў, які рэгламентуе забруджванне навакольнага асяроддзя хім. ці радыеактыўным рэчывам і забяспечвае бяспечныя ўмовы жыцця і працы чалавека. Вызначаецца максімальнай колькасцю шкоднага рэчыва (у міліграмах) у адзінцы аб’ёму (паветра, вады ці інш. вадкасці) або масы (напр., харч. прадуктаў), якая пры штодзённым уздзеянні на арганізм на працягу неабмежавана працяглага часу не выклікае паталагічных змен ці захворванняў.
Для высокакумулятыўных рэчываў прадугледжана рэгламентацыя максімальных, разавых і сярэднязменных ГДК у паветры вытв. памяшканняў, сярэднясутачных і максімальных разавых ГДК у паветры населеных пунктаў. Узроўні ГДК аднаго і таго ж рэчыва розныя для розных аб’ектаў навакольнага асяроддзя, напр., для свінцу і яго арган. злучэнняў у вадзе вадасховішчаў гаспадарча-пітнога і культ.-быт. прызначэння ГДК — 0,005 мг/л, у паветры рабочай зоны вытв. памяшканняў — 0,01 мг/м³, у атмасферы — 0,007 мг/м³.
Літ.:
Беспамятнов Г.П., Кротов Ю.А. Предельно допустимые концентрации химических веществ в окружающей среде. Л., 1985.
Л.М.Скрыпнічэнка.
т. 5, с. 408
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
анабазі́н
(ад анабазіс)
арганічнае атрутнае рэчыва, алкалоід; выкарыстоўваецца ў сельскай гаспадарцы для знішчэння шкодных насякомых.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
антыге́н
(ад анты- + -ген)
рэчыва, якое пры ўвядзенні ў арганізм можа прывесці да ўтварэння антыцел.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
антыфунгі́н
(ад анты- + лац. ftmgus = грыб)
рэчыва, якое перашкаджае развіццю грыбка ў драўляных дэталях збудаванняў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
астэапаро́з
(ад астэа- + гр. poros = адтуліна, пора)
разрэджванне касцявога рэчыва пасля пераломаў, пры розных захворваннях.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
біяма́са
(ад бія- + маса)
колькасць рэчыва жывых арганізмаў на адзінку паверхні сушы ці аб’ёму вады.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ванілі́н
(ад ваніль)
пахучае арганічнае рэчыва, якое змяшчаецца ў стручках ванілі або атрымана штучным спосабам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ге́тэр
(англ. getter)
рэчыва, якое ўводзяць у электронную лямпу, каб выдаліць рэшткі газу; паглынальнік газу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)