со́нны, -ая, -ае.

1. Які адбываецца ў час сну, звязаны са сном.

С. стан.

Соннае дыханне.

2. Вялы, неактыўны ад жадання спаць, які яшчэ не зусім прачнуўся.

Соннае дзіця.

3. перан. Пасіўны, бяздзейны.

Соннае жыццё.

4. Снатворны (пра лекі).

Сонныя кроплі.

○

Сонная артэрыя — вялікая парная артэрыя з двух бакоў шыі.

Сонная хвароба — інфекцыйнае захворванне, якое характарызуецца моцнай санлівасцю.

◊

Як сонная муха — запаволены і вялы.

|| наз. со́ннасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чужы́, -а́я, -о́е.

1. Не ўласны, які належыць каму-н. іншаму, не свой.

Чужая кніга.

Ч. дом.

Не браць чужога (наз.).

2. Не звязаны роднаснымі, сваяцкімі, блізкімі адносінамі.

Акрамя брата і сястры тут былі і чужыя людзі.

3. Які не з’яўляецца месцам пастаяннага жыхарства, радзімай для каго-н.

Чужая старонка.

4. Далёкі па сваіх поглядах, інтарэсах ад чаго-н.

|| наз. чу́жасць, -і, ж. (да 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэхні́чны, -ая, -ае.

1. гл. тэхніка.

2. Які мае адносіны да работы машын і механізмаў, звязаны з абслугоўваннем тэхнікі якой-н. вытворчасці.

Тэхнічная дапамога.

Т. аддзел.

3. Які падлягае выкарыстанню або апрацоўцы ў прамысловасці.

Тэхнічная вада.

4. Які выконвае розныя дапаможныя работы ў якой-н. справе, не адказны.

Т. сакратар.

5. Які вызначаецца высокай тэхнікай, майстэрствам (у спорце, мастацтве).

Т. футбаліст.

|| наз. тэхні́чнасць, -і, ж. (да 5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

анама́стыка

(гр. onomastikos = звязаны з імем)

1) сукупнасць уласных імён у мове;

2) раздзел мовазнаўства, які вывучае ўласныя імёны.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Атво́ная ’пакатая, спадзістая (пра страху)’ (Інстр. II). Рус. дыял. отвон(н)ый ’знешні’, ’пакаты, спадзісты’. Для значэння ’знешні’ слова этымалагізуецца лёгка, з тым самым вон‑, што ў вон‑кавы: з от + вън‑ьн‑ыи. Далейшае — перанос значэння на ’спадзісты’ звязаны, відаць, са стратай унутранай формы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пі — пра падачу машынай гуку (мсцісл., Нар. лекс.), пібіп! — аўтамабіль дае сігнал (полац., Нар. лекс.). Новыя гукапераймальныя словы. На паўднёваславянскай тэрыторыі выклічнік pi, pi‑ звязаны з падзываннем свойскай птушкі, гукаперайманнем птушыных галасоў і ўваходзіць у назвы некаторых птушак (гл. Скок, 2, 659; Бязлай, 3, 38).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адго́нны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з адгонам жывёлы, з утрыманнем жывёлы на адгоне. Адгонная авечкагадоўля. □ То былі яшчэ знаёмыя мясціны: летам паромам Ласка з сяброўкамі пераязджала за раку — на адгонную пашу. Даніленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заво́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які адбываецца пры адсутнасці таго, хто мае дачыненне да справы. Завочнае знаёмства. Завочны суд.

2. Звязаны з навучаннем без пастаяннага наведвання лекцый. Завочнае аддзяленне інстытута. Завочнае навучанне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кандэнсацы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да кандэнсацыі (у 1 знач.), звязаны з ёю. Кандэнсацыйная сістэма ацяплення. // Прызначаны для кандэнсацыі, які служыць для кандэнсацыі. Кандэнсацыйная ўстаноўка. // Атрыманы шляхам кандэнсацыі. Кандэнсацыйная вада.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крамо́льны, ‑ая, ‑ае.

Уст. Які мае адносіны да крамолы, звязаны з ёй; мяцежны. Крамольная ідэя. Крамольныя справы. □ Усё ў.. газеце было неспадзявана крамольным: і бунтарскі дух, і антыцарскія настроі. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)